Grčka u drugom svetskom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 151 hronoloških zapisa, 48 dokumenata i 11 fotografija.

Događaji

14. 1. 1941 U Atini otpočeli dvodnevni razgovori između predstavnika vlade i generalštaba V. Britanije i predstavnika vlade i generalštaba Kraljevine Grčke o mogućnosti britanske pomoći Grčkoj u vezi sa predstojećim nemačkim napadom.

18. 1. 1941 Vlada Kraljevine Grčke saopštila vladi V. Britanije svoju odluku da britanske trupe primi tek pošto nemačke jedinice uđu u Bugarsku.

20. 1. 1941 U Berthtesgadenu (u Nemačkoj) vođa Trećeg Rajha Adolf Hitler, na sastanku sa predsednikom vlade Kraljevine Italije Benitom Musolinijem, saopštio odluku da pojača nemačke snage u Rumuniji, uđe u Bugarsku i napadne Grčku.

14. 2. 1941 U Salcburgu i Berhtesgadenu (u Nemačkoj) vođeni razgovori između vođe Trećeg Rajha Adolfa Hitlera i njegovog ministra inostranih poslova Joakima fon Ribentropa, sa predsednikom vlade Kraljevine Jugoslavije Dragišom Cvetkovićem i ministrom inostranih poslova Aleksandrom Cincar-Markovićem. Adolf Hitler je tražio da Jugoslavija pristupi Trojnom paktu. Dragiša Cvetković je obećao da će pokušati kod vlade V. Britanije da Grčka, Turska i Jugoslavija ostanu neutralne, a ako u tome ne uspe, vlada Kraljevine Jugoslavije će pristupiti Trojnom paktu. Zaključeno je da knez-namesnik Pavle Karađorđević dođe u posetu Hitleru.

20. 2. 1941 U Beogradu britanski poslanik Ronald Kembel saopštio knezu-namesniku Pavlu Karađordeviću da vlada V. Britanije želi da se vlade Jugoslavije, Grčke i Turske sporazumeju o zajedničkoj odbrani od nemačke agresije. On smatra da bi ta odbrana bila uspešna, a V. Britanija će sve učiniti da im pruži svaku pomoć.

3. 3. 1941 U Atini održana britansko-grčka konferencija na kojoj je usvojen odbrambeni plan u slučaju nemačkog napada na Grčku.

4. 3. 1941 Poslanik V. Britanije Ronald Kembel doputovao iz Atine u Beograd sa poverljivim pismom ministra inostranih poslova V. Britanije Antoni Idna knezu-namesniku Pavlu Karađorđeviću, u kome se vlada Kraljevine Jugoslavije poziva na odbrambeni savez.

6. 3. 1941 Otpočelo iskrcavanje britanskog ekspedicionog korpusa u Pirej i Volos (završeno do kraja. marta).

9. 3. 1941 U Atini održana konferencija predstavnika britanskog, grčkog i jugoslovenskog generalštaba: razmatrano pitanje zajedničke odbrane u slučaju nemačkog napada.

9. 3. 1941 Otpočela protivofanziva italijanskih snaga u Albaniji, na italijansko-grčkom frontu između r. Viose i r. Osumija. (Ta neuspela ofanziva se završila 25. marta stabilizacijom fronta.)

28. 3. 1941 U pomorskoj bici kod rta Matapana (u Grčkoj), između flotnih jedinica V. Britanije i Italije, italijanska llota pretrpela težak poraz.

30. 3. 1941 Nemačka Vrhovna komanda oružane sile izdala direktivu o izvršenju strategijskog razvoja za napad na Jugoslaviju (-Poduhvat 25-) i dopunsko uputstvo o napadu na Grčku (-Marita-), Predviđena je koncentrična operacija sa prostora Celovec-Grac i iz okoline Nove Kanjiže (2. armija) i sa prostora oko Sofije (12. armija) opštim pravcem ka Beogradu. Određeni su opšti zadaci italijanskih, rumunskih, bugarskih i mađarskih snaga.

0. 4. 1941 CK BRP(k) formirao komisiju, od 3 člana, sa zadatkom da uspostavi vezu sa organizacijama KP u Vardarskoj Makedoniji, Egejskoj Makedoniji i Trakiji i da ih -prisajedini- BRP(k).

3. 4. 1941 Na ž.st. Kenali (u Grčkoj) vođeni pregovori između predstavnika jugoslovenskog, grčkog i britanskog generalštaba o sadejstvu u slučaju nemačkog napada. Postignut je samo načelan sporazum o preduzimanju zajedničke ofanzive prema Albaniji.

6. 4. 1941 Vlada Trećeg Rajha objavila rat Grčkoj, sa kojom je Italija već bila u ratnom stanju.

6. 4. 1941 Nemački i italijanski avioni sa teritorija svih susednih zemalja (sem Grčke) otpočeli snažno bombardovanje aerodroma, železničkih čvorova i drugih vojnih i javnih objekata i jedinica na celoj teritoriji Jugoslavije. Tokom dana je jugoslovenska avijacija izgubila 115 aparata (preko 25% ukupnih vazduhoplovnih snaga) - 77 na zemlji i 38 u vazduhu. Nemačka avijacija izgubila 21 avion.

7. 4. 1941 Jugoslovenska Vrhovna komanda, preko grčke Vrhovne komande, uputila zahtev da britanski avioni zaštite jugoslovenske jedinice u predelu Strumice, Štipa i Skoplja.

9. 4. 1941 Jedinice nemačke 2. oklopne divizije ušle u Solun, što je prouzrokovalo kapitulaciju grčke Istočno-makedonske armije.

27. 4. 1941 Delovi nemačke 6. brdske divizije ušli u Atinu.

30. 4. 1941 Nemačke trupe završile okupaciju Peloponeza, a time i cele Grčke, gde su zarobile oko 8.000 Britanaca i oko 1.500 Jugoslovena.

20. 5. 1941 Izvršen vazdušni desant nemačkih snaga na Krit, koji su branile grčke i britanske snage.

9. 6. 1941 Vođa Trećeg Rajha, Adolf Hitler, izdao direktivu br. 31, kojom se uspostavlja zapovednik oružane sile za Jugoistok, sa sedištem u Solunu. Za zapovednika je imenovan feldmaršal Vilhelm List, koji je bio direktno potćinjen Adolfu Hitleru, a imao je punu izvršnu vlast u oblastima na Balkanu koje su zaposele nemačke trupe.

12. 6. 1941 U Londonu, od strane vlada V. Britanije i njenih dominiona, predstavnika slobodne Francuske i izbegličke vlade Belgije, Holandije, Norveške, Luksemburga, Čehoslovačke, Grčke, Poljske i Jugoslavije, potpisana deklaracija o međusavezničkoj pomoći u borbi protiv agresora.

0. 8. 1941 Iz Grčke prebačen u Srbiju 3. bataljon nemačkog 433. pešadijskog puka, i 220. protivtenkovski divizion nemačke 164. pešadijske divizije kao pojačanje nemačkim trupama u Srbiji i kao pomoć u ugušenju ustanka.

0. 9. 1941 U Srbiju, za borbu protiv NOP-a, prebačen iz Grčke nemački 125. pešadijski puk.

19. 9. 1941 U Beograd, radi ugušenja ustanka u Srbiji, iz Grčke prebačen Štab 18. armijskog korpusa, sa generalom Bemeom na čelu, na koga je preneta sva izvršna vlast u Srbiji. Pod komandu 18. korpusa stavljena i Viša komanda za naročitu upotrebu 65. General Berne dobio naziv -opunomoćeni komandujući general u Srbiji-.

24. 9. 1941 U Londonu održana saveznička konferencija, na kojoj su predstavnici vlada Australije, Kanade, V. Britanije, Novog Zelanda, SSSR-a i Južnoafričke Unije i predstavnici izbegličkih vlada ČSR, Belgije, Grčke, Luksemburga, Holandije, Norveške, Poljske, Jugoslavije i Slobodne Francuske potpisali Atlantsku povelju i time se obavezali da će im ona poslužiti kao politički program za vreme rata [Velike kolonijalne sile, i pored toga što su svečano proklamovale principe Atlantske povelje, nisu želele da zavisnim i poluzavisnim narodima u okviru svojih imperija priznaju pravo na suverenitet i pravo na izbor oblika vladavine, kako je to bilo predviđeno 3. tačkom Atlantske povelje.].

0. 12. 1941 Nemački 125. pešadijski puk i 3. četa 220. protivtenkovskog bataljona prebačeni iz Srbije u Grčku.

15. 1. 1942 U Londonu potpisan nacrt tzv. Balkanske unije: sporazum između grčke i jugoslovenske izbegličke vlade o uzajamnoj ispomoći u borbi za obnovu monarhija i starog društvenog poretka.

23. 1. 1943 OK KPJ za Bitolj postavio partizanskoj četi -Jane Sanđanski- zadatak da se poveže sa grčkim partizanima radi sarađnie i zajedničkih dejstava.

10. 2. 1943 GŠ NOP odreda Makedonije naredio Bitoljsko-prespanskom NOP odredu -Damjan Gruev- da se poveže sa grčkim i albanskim partizanskim jedinicama radi saradnje, s tim da se manje zadržava u Albaniji, već da svoja dejstva više ispolji na teritoriji Prespe.

0. 3. 1943 Na kostursko-lerinsko područje (u Grčkoj) prebacio se Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev-. Tu je razvio široku političku aktivnost među makedonskim stanovništvom, kome je objašnjavao cilj narodnooslobodilačke borbe i razotkrivao lažnu propagandu okupatora, koja je imala priličan uticaj u ovom kraju.

0. 4. 1943 U blizini Lerine (u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- povezao se sa grčkim partizanskim odredom -Vičo-. Na sastanku su odredili zajedničko rukovodstvo i utvrdili ciljeve i zadatke zajedničkog dejstva na lerinsko-kosturskom području.

26. 4. 1943 U s. Bufu (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali zbor na kome je o bratstvu oba naroda govoreno na grčkom i makedonskom jeziku.

27. 4. 1943 U Londonu otpočela dvodnevna sednica izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije, Razmotrivši svoj položaj i međunarodnu situaciju, vlada je rešila da do maksimuma razvija prijateljske odnose sa SAD i zaključi što povoljnije vojne i političke ugovore o posleratnoj pomoći i obnovi Kraljevine Jugoslavije; da vlada Vel. Britanije predloži vojni savez o uzajamnoj pomoći; da s vladom Grčke zaključi ugovor o uzajamnom potpomaganju u ratu i miru; da s vladom SSSR-a razvija prijateljske odnose. Takođe je odlučila da jednom deklaracijom zagarantuje demokratske tekovine i objavi da će Kraljevina Jugoslavija biti federacija Srba, Hrvata i Slovenaca pod centralnom vladom i dinastijom Karađorđevića.

30. 4. 1943 U s. Ermenskom (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- spalili opštinsku arhivu i održali miting na kome se govorilo na makedonskom i grčkom jeziku.

0. 5. 1943 U makedonskim selima: Neret, Lagen, Gorno i Dolno, Kotori i Ajtos i u šiptarskim selima Elovo i Bei. Kamen (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspešne političke mitinge na kojima je razobličavana neprijateljska propaganda i seljacima objašnjavan cilj NO borbe.

0. 5. 1943 Na pl. Kožufu (na grčko-jugoslovenskoj granici) formiran Đevđelijski NOP odred -Sava Mihajlov-, jačine oko 50 boraca.

2. 5. 1943 U s. Treji i s. Statici (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali mesne kontračetnike.

3. 5. 1943 U s. Turju (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspeo miting na kome su stanovništvu objašnjavani ciljevi NO borbe.

17. 5. 1943 U s. Neveski (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspeo politički zbor.

19. 5. 1943 U s. Prekopanoj (kod Kostura u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali politički zbor. Ovde se NOP odredu -Damjan Gruev- pridružilo 15 novih boraca iz okoline Bitolja i Prespe, koji su pobegli iz bugarske vojske.

20. 5. 1943 U s. Prekopanoj (kod Kostura, u Grčkoj), po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju, formiran privremeni Štab 2. operativne zone NOV i PO Makedonije. Zona je obuhvatala teritoriju; južno od linije Debar - Kičevo - Brod - s. Bogomila i zapadno od žel. pruge s. Bogomila-Prilep-Bitolj.

22. 5. 1943 Predsednik vlade Kraljevine Italije Benito Musolini naredio guverneru Crne Gore Pirciju Biroliju da italijanske divizije uzmu učešća u operaciji -Švarc- (tzv. petoj neprijateljskoj ofanzivi), naglasivši da Italija ne može trpeti iza svojih leđa ustaničko područje u vreme kada se očekuje iskrcavanje anglo-američkih trupa u Grčkoj.

22. 5. 1943 U s. Prekopanoj (kod Kostura, u Grčkoj) formiran Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- od ljudstva bitoljskog kraja, koje je izdvojeno iz NOP odreda -Damjan Gruev-. Dotadašnji Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- je dobio ime Prespansko-ohriđski NOP odred -Damjan Gruev-.

22. 5. 1943 Po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju Prespansko-ohridski NOP odred -Damjan Gruev- odvojio se, u rejonu Kostura, od Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev- i grčkog partizanskog odreda -Vičo- radi odlaska za Prespu.

23. 5. 1943 U s. Bapčoru (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali seosku kontračetu i održali vrlo uspeo politički zbor.

29. 5. 1943 U s. Višcnima (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali kontračetu i zaplenili 12 pušaka i 1 puškomitraljez, a potom održali vrlo uspeo politički zbor.

31. 5. 1943 U s. Crnovenima (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Dolčev- razoružao seosku kontračetu i održao politički zbor.

1. 6. 1943 U s. Crnovištu (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali seosku kontračetu i održali miting sa seljacima, a potom se povukli na pl. Vičo.

11. 6. 1943 Bitoljski NOP odred -Goce Delčev-, po direktivi GŠ NOV i PO za Makedoniju, prešao iz Egejske Makedonije, gde je dotada dejstvovao, na našu teritoriju u rejonu s. Graešnice (kod Bitolja).

28. 6. 1943 U s. Rakovu (kod Lerina, u Grčkoj) Prespansko-ohridski NOP odred -Damjan Gruev- i Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- razoružali 8 policajaca, zapalili opštinsku arhivu i održali uspeo miting.

0. 7. 1943 GŠ NOV i PO za Makedoniju uputio GŠ NOV Grčke pismo sa predlogom za sastanak obostranih predstavnika radi koordinacije dejstava.

16. 7. 1943 GŠ NOV i PO za Makedoniju uputio GŠ NOV Grčke patrolu s pismom u kome traži da se sastanu delegati radi dogovora i usklađivanja zajedničkih mera i dejstava na našoj i njihovoj teritoriji.

25. 7. 1943 Delegat CK KPJ i VŠ NOV i POJ Svetozar Vukmanović Tempo pismom obavestio CK KP Makedonije da je sa glavnim štabovima NOV Albanije i Grčke postignuta saglasnost o koordinaciji dejstava u borbi protiv okupatora i domaćih izdajnika.

8. 8. 1943 Delegat CK KPJ i VŠ NOV i POJ Svetozar Vukmanovic Tempo poslao CK KPJ pismeni izveštaj o stanju NOB-a na teritoriji Makedonije, jugoistočne Srbije i Kosmeta, kao i o stanju narodnooslobodilačkih pokreta u Albaniji i Grčkoj, sa posebnim osvrtom na pitanje koordinacije dejstava i saradnje sa oslobodilačkim pokretima Grčke, Albanije i Bugarske.

10. 8. 1943 Delegat CK KPJ Svetozar Vukmanović Tempo izvestio CK KPJ o načinu sprovođenja primljenih direktiva u Makedoniji, naglasivši da je obrazovan CK KPM, da se on, Tempo, povezao sa predstavnicima NOP-a Bugarske, Grčke i Albanije, kojima je preneo iskustva iz našeg NOR-a, i da je preduzeo mere za uzajamnu razmenu propagandnog materijala.

25. 8. 1943 U Beogradu počeo da funkcioniše novoobrazovani Štab nemačke grupe armija -F-, sa osnovnim zadatkom: uništiti NOVJ i obezbediti komunikacije preko Jugoslavije za Grčku.

0. 9. 1943 U Solunu održali sastanak politički komesar GŠ NOV i PO za Makedoniju i predstavnik CK KP Grčke, te postigli sporazum: o sadejstvu, saradnji i stalnoj vezi partizanskih jedinica u prigraničnom pojasu, o razmeni partijskog materijala, o izdavanju lista na makedonskom jeziku u Egejskoj Makedoniji o formiranju posebnih makedonskih jedinica od egejskih Makedonaca pod komandom GŠ Grčke itd. Međutim, CK KP Grčke nije odobrio ovaj sporazum.

26. 10. 1943 U s. Ostrovskom (kod Lerina, u Grčkoj) grupa boraca partizanskog bataljona -Stražo Pindžur- izvršila prepad na nemačku stražu kod žel. mosta, te ubila 2 i zarobila 7 vojnika i zaplenila 1 mitraljez, 1 automat i dosta municije i druge opreme.

28. 10. 1943 Delegat CK KPJ Svetozar Vukmanović Tempo izvestio generalnog sekretara KPJ Josipa Broza Tita da održava terensku vezu s centralnim komitetima komunističkih partija Bugarske i Grčke, da je privremeno prekinuta radio-veza s rukovodstvom NOP-a Albanije zbog toga što je u Albaniji propalo 11 radio-stanica i da su u Bugarskoj otpočele akcije malih partizanskih odreda.

29. 10. 1943 U nemačkoj Vrhovnoj komandi održan sastanak šefova vojnih štabova pod rukovodstvom Adolfa Hitlera, na kome je doneta odluka -o jedinstvenom vođenju borbe protiv komunizma na Jugoistoku, u prvom redu u Jugoslaviji, zatim u Grčkoj i Albaniji-.

0. 12. 1943 U s. Zborskom (Meglen, u Grčkoj) izašao prvi broj -Narodne borbe-, organa štaba 2. makedonske udarne brigade.

3. 12. 1943 Nemačko-balističke snage iz Kičeva, Debra i Struge preduzele koncentričan napad na slobodnu teritoriju Debarca s ciljem da unište partijsko i vojno rukovodstvo NOV i PO Makedonije i 1. makedonsko-kosovsku NOU brigadu i oslobode komunikacije koje iz zapadne Makedonije vode za Albaniju. Posle vrlo teških borbi u Debarcama, na kruševskom i resenskom području, 1. makedonsko-kosovska NOU brigada je sa CK KPM i GŠ NOV i PO za Makedoniju, prema ranije predviđenom planu, 5. decembra napustila slobodnu teritoriju i preduzela marš za Grčku.

5. 12. 1943 CK KPM, GŠ NOV i PO za Makedoniju i 1. makedonsko-kosovska NOU brigada preduzeli pokret iz Debarca, preko Prespe, Galičice, s. Bufa i Kajmakčalana, za Karadžou (u Grčkoj). Cilj im je bio: u jeku neprijateljskih ofanzivnih dejstava izvući jedinice i, prema ranije stvorenom planu, težište dejstava preneti na glavni komunikacijski pravac Solun-Skoplje, a odatle u centralni i istočni deo Makedonije.

6. 12. 1943 CK KPJ uputio GŠ NOV i PO za Makedoniju i delegatu CK KPJ i VŠ NOV i POJ Svetozaru Vukmanoviću Tempu direktivu u kojoj preporučuje političku saradnju i razmenu iskustava s narodnooslobodilačkim pokretima Albanije, Bugarske i Grčke.

11. 12. 1943 U s. Germanu (kod Lerina, u Grčkoj), u sastav 1. makedonsko-kosovske NOU brigade ušao i bataljon -Stevan Naumov-.

14. 12. 1943 Na Kajmakčalan stigla iz Debaraca 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, te uhvatila vezu sa grčkim partizanima. Ovde je istog dana formiran bataljon (naziva se i četa) od vojnika Crvene armije koji su prebegli iz nemačkog zarobljeništva. Bataljon je krajem meseca ušao u sastav 1. makedonsko-kosovske NOU brigade.

18. 12. 1943 Deo CK KPM, GŠ NOV i PO za Makedoniju i 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, posle 13-dnevnog marša iz rejona Debarca (zapadna Makedonija), stigli u s. Fuštane (u Grčkoj). Ovde je uspostavljena veza s jedinicama 3. operativne zone NOV i PO Makedonije.

19. 12. 1943 Na južnim padinama pl. Kožufa (u Grčkoj), po odluci CK KPM i GŠ NOV i PO za Makedoniju, od bugarskih vojnika koji su iz granične posade u Konjskom prišli jedinicama NOVJ i od onih koji su ranije prišli formiran bugarski partizanski bataljon -Hristo Botev-.

20. 12. 1943 U s. Fuštanima (Meglen, u Grčkoj), po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju, formirana 2. makedonska NOU brigada, u čiji su sastav ušli: partizanski bataljon -Strašo Pindžur-, 2. bataljon 3. operativne zone NOV i PO Makedonije i bugarski partizanski bataljon -Hristo Botev-. Formiranjem ove brigade ukinut je Štab 3. operativne zone.

21. 12. 1943 U s. Fuštanima (Meglen, u Grčkoj) održano partijsko savetovanje kome su prisustvovali delegat CK KPJ (Svetozar Vukmanović Tempo), članovi CK KPM i GŠ, članovi KPJ iz 1. makedonsko-kosovske NOU i 2. makedonske NOU brigade i partijski radnici s terena. Na savetovanju je iscrpno analiziran razvoj partijske organizacije i NOB i postavljeni su zadaci u vezi s njenim daljim radom i s jačanjem NOP-a u svim krajevima Makedonije.

22. 12. 1943 U s. Fuštanima (Meglen, u Grčkoj), održan I kongres antifašističke omladine Makedonije (NOMSM). Prisustvovalo je 288 delegata iz svih krajeva Makedonije. Izabran je Glavni odbor NOMSM, doneta je rezolucija i postavljeni su zadaci za dalji rad omladinske organizacije.

23. 12. 1943 U s. Fuštanima (Meglen, u Grčkoj), po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju, formirana Grupa bataljona od partizanskih bataljona -Stevan Naumov- i bugarskog partizanskog bataljona -Hristo Botev-. (Grupa je do 26. februara 1944, dejstvovala samostalno, pod neposrednom komandom GŠ, kada je bataljon -Stevan Naumov- ušao u sastav 3. makedonske NOU brigade; -Hristo Botev- je nešto kasnije otišao u Bugarsku.)

23. 12. 1943 Iz Meglena (u Grčkoj), po odluci GŠ NOV i PO za MaKedoniju, 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, 2. makedonska NOU brigada i Grupa bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-) otpočeli ofanzivna dejstva na sektoru od Vardara do Mariova s ciljem da -čiste- prigranični pojas od neprijateljskih snaga i ometaju saobraćaj glavnim komunikacijama Solun-Skoplje.

0. 1. 1944 Na odseku Kajmakčalan - Pajak pl. nemačke i bugarske snage preduzele ofanzivna dejstva protiv 1. makedonsko-kosovske NOU brigade, 2. makedonske NOU brigade i Grupe partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-), Pretrpevši gubitke a ne postigavši planirani cilj, bugarske jedinice su u s. Notiju (u Meglenu, u Grčkoj) za odmazdu, streljali 46 seljaka.

5. 1. 1944 Kod sela Notija, O.šina i Livada (na južnim padinama pl. Pajak, u Grčkoj) 2. makedonsku NOU brigadu napale nemačke snage koje su preduzele ofanzivna dejstva s ciljem da ovu teritoriju očiste od partizanskih jedinica i obezbede prugu Solun-Skoplje. Pod jakim pritiskom neprijatelja deo snaga 2. brigade se povukao ka s. Zborskom (u Meglenu, u Grčkoj) a drugi deo ka Kavadarcima.

8. 1. 1944 U s. Fuštanima (u Grčkoj) 1. makedonsko-kosovska NOU brigada izvršila noćni prepad na nemačke vojnike smeštene u školi. Iznenadnom vatrom iz automatskog oružja ona je neprijatelju nanela vrlo velike gubitke (prema nepotpunim podacima: oko 100 mrtvih i ranjenih). Brigada je imala 6 poginulih boraca među kojima i zamenik komandira čete Slobodan Surčević Boro i desetar Vlado Raičević, narodni heroji.

9. 1. 1944 Bugarski sreski upravitelj iz Prilepa tražio od bitoljskog oblasnog direktora da preduzme mere radi zatvaranja granice prema Grčkoj i da pojača policijske snage u srezu kako bi se spreeilo prebacivanje snaga NOVJ iz Karadžoe (u Grčkoj) u Mariovo i na taj način obezbedila teritorija sreza.

10. 1. 1944 U Sofiji održan sastanak predstavnika bugarske Vrhovne komande i predstavnika nemačkih snaga u Grčkoj radi preciziranja zajedničkih ofanzivnih dejstava protiv jedinica NOVJ i grčkih partizanskih snaga na području Karadžoa - pl. Pajak. Postignuta je saglasnost da, pored nemačkih snaga iz Soluna i Vodena, u ovim dejstvima učestvuju: 54. pešadijski puk bugarske 15. pešadijske divizije, 56. puk bugarske 14. pešadijske divizije i jedan bataljon 48. pešadijskog puka bugarske 17. pešadijske divizije.

11. 1. 1944 Kod s. Ošina (u Grčkoj) Grupa partizanskih bataljona (bataljoni -Stevan Naumov- i -Hristo Botev-) iz zasede razbila nemačku kolonu koja je dolazila sa pravca s. Livade (u Meglenu, u Grčkoj). Poginulo je 15 a zarobljeno 13 neprijateljskih vojnika. Zaplenjen je jedan minobacač, četiri p. mitraljeza, veći broj pušaka i drugi ratni materijal i oprema.

17. 1. 1944 Nemačke jedinice iz Soluna i Vođena i bugarske snage (54. pešadijski puk 15. pešadijske divizije, 56. pešadijski puk 14. pešadijske divizije i jedan bataljon 48. pešadijskog puka 17. pešadijske divizije) otpočele ofanzivna dejstva protiv jedinica NOVJ i grčkih partizanskih snaga na području Karadžoa - pl. Pajak s ciljem da ih odbace sa ove prostorije, da onemoguće njihova dejstva na komunikacijskoj magistrali Solun-Skoplje i, po mogućstvu, da ih unište.

18. 1. 1944 Kod s. Langadija i s. Periklija (u Meglenu, u Grčkoj) Grupa partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-) i jedan bataljon 1. makedonsko-kosovske NOU brigade vodili desetočasovnu žestoku borbu protiv ojačanog bugarskog 56. pešadijskog puka, koji je nastupao spravca s. Konjskog. Ta sela su triput prelazila iz ruke u ruku. Bataljoni NOVJ zaplenili su veću količinu ratne opreme i neprijatelju naneli osetne gubitke.

18. 1. 1944 Kod s. Tušina (u Meglenu, u Grčkoj) đva bataljona 2. makedonske NOU brigade i jedan bataljon 1. makedonsko-kosovske NOU brigade napali iz zasede nemačku kolonu koja se iz s. Fuštana kretala pravcem s. Noti - s. Tušin. Poginula su 123 nemačka vojnika a zaplenjeno je: 8 p. mitraljeza, 6 automata, dosta pušaka, 1 radio-stanica i druga ratna oprema. Druga brigada je imala 3 poginula i 1 ranjenog borca.

18. 1. 1944 Posle borbi kod s. Tušina, s. Langađije i s. PerikJije (u Meglenu, u Grčkoj) 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, 2. makedonska NOU brigada i Grupa partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-), po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju, zbog pristizanja nemačkih pojačanja, povukli se ka južnim padinama pl. Kožufa, severozapadno od s. Tušina. Neprijatelj je posle toga zaposeo skoro sva sela u Karadžoi.

31. 1. 1944 Odlukom CK KPM i GŠ NOV i PO za Makedoniju, s teritorije Grčke (pl. Kožuf) otpočeo tzv. februarski pohod jedinica NOVJ. Za Azot i Poreče je krenula 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, za Tikveš je krenula 2. makedonska NOU brigada, a u rejon Kumanova su krenuli Grupa partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-) i deo CK KPM sa GŠ i Inicijativnim odborom za sazivanje ASNOM-a. Cilj pohoda je bio razgaranje ustanka i u ovim krajevima.

7. 2. 1944 Na Oreškoj čuki (kod s. Bogcmile, blizu Titovog Velesa) 1. makedonsko-kosovska NOU brigada celoga dana vodila žestoku borbu u okruženju protiv jakih bugarskih snaga prilepskog i veleškog garnizona, kojima su stalno, kamionima i vozom, pristizala pojačanja. Brigada je ipak zadržala položaje, nanevši neprijatelju osetne gubitke. Pošto je neprijatelj blokirao sva okolna sela, a visoki sneg onemogućavao dalji pokret ka severozapadu, Štab brigade je odlučio da svoje jedinice vrati u Karadžou (u Grčkoj). Brigada se uveče, veštim manevrom, probila iz okruženja i u toku noći, uz put razbijajući neprijateljske zasede, izbila u s. Mokreni i s. Oreov Dol (kod Titovog Velesa). Prema nepotpunim podacima neprijatelj je imao ako 80 poginulih i ranjenih.

8. 2. 1944 U s. Amaranti (blizu Dojrana, u Grčkoj) CK KPM održao prošireni sastanak kome su prisustvovali: rukovodioci Grupe partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-) i GŠ NOV i PO za Makedoniju. Na sastanku su proanalizirana iskustva u borbama koje su vođene u rejonu pl. Kožufa, Karadžoe i pl. Pajaka i doneti su zaključci u vezi sa daljim radom jedinica u februarskom pohodu.

10. 2. 1944 U s. Šugovu (u podnožju pl. Belasice, u Grčkoj) GŠ NOV i PO za Makedoniju dao uputstva rukovodiocima Grupe partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-): o pravcu kretanja jedinica kroz istočnu Makedoniju, o načinu borbe i o samostalnim dejstvima u slučaju da neka jedinica bude otcepljena na maršu, s obzirom na dubok sneg, nevreme i moguće intervencije jačih neprijateljskih snaga.

11. 2. 1944 Jugoistočno od s. Gališta (kod Kavadaraca), pri velikoj mećavi, 1. makedonsko-kosovska NOU brigada, na maršu za Karadžou (u Grčkoj), pregazila Crnu reku. Prethodno je razbila bugarske slabije delove.

12. 2. 1944 Pregazivši Crnu reku, 1. makedonsko-kosovska NOU brigada produžila, po mećavi, velikom snegu i niskoj temperaturi, pokret preko s. Klinova i Đurovog kamena za Karadžou (u Grčkoj). Za vreme toga marša su se smrzla 3 borca a promrzlo je 26 boraca.

14. 2. 1944 Posle 45 časova neprekidnog marša 1. makedonsko-kosovska NOU brigada izbila u s. Bahovo (u Karadžoji, u Grčkoj). Time je završila svoj. februarski pohod prešavši 260 km. U tom pohodu ona je 14 dana, neprekidno, vodila borbu protiv mnogo nadmoćnijih neprijateljskih snaga, probijajući se kroz mećavu i visok sneg, na vrlo niskoj temperaturi, bez hrane, slabo odevena. Uprkos tome, ona je uspela ne samo da sačuva živu silu nego i da, vezujući za sebe jake bugarske snage, olakša pokret Grupe partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-), CK KPM i GŠ NOV i PO za Makedoniju, kroz istočnu Makedoniju u rejon Kumanova, Za ispoljenu hrabrost i čvrstinu brigada je pohvaljena pismenom naredbom od GŠ NOV i PO za Makedoniju.

24. 2. 1944 CK KPJ uputio telegram Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ u vezi sa održavanjem II omladinskog kongresa; kongres će se održati sredinom. aprila; iz Crne Gore će doći 40 delegata, iz Srbije 30, iz Makedonije 20, iz Sandžaka 15, s Kosova i Metohije 15, doći će omladinske delegacije iz Albanije, Grčke i Bugarske; sve delegacije se prikupljaju u Crnoj Gori, kod Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ; o svemu ovome obavestiti zainteresovana rukovodstva. Ujedno se ističe da politodel koji se nalazi u Južnomoravskoj NO brigadi ostaje na radu u njoj.

24. 2. 1944 Na visu Perenu (blizu Kumanova) Grupa partizanskih bataljona (-Stevan Naumov- i -Hristo Botev-), u svom pokretu ka rejonu Kumanova, razbila grupu četnika koja im je pripremila zasedu a potom izbila na pl. Kozjak. Tako su deo CK KPM i GŠ NOV i PO za Makedoniju, delegati za I zasedanje ASNOM-a i bataljoni -Stevan Naumov- i -Hristo Botev-, posle 25 dana napornog marša, prešavši 440 km po visokom snegu i mećavi, od Karadžoe (u Grčkoj) preko planinskih mesta Belasice, Ograždena, Plačkovice i Osogova, stigli na pl. Kozjak (kod Kumanova).

0. 3. 1944 U Grčkoj, od Jugoslovena prebeglih iz nemačkog logora koji se nalazio u blizini Soluna, formiran Jugoslovenski partizanski odred. Odred je krajem decembra 1944. imao 169 boraca.

12. 4. 1944 U s. Tresinu (u Grčkoj) formiran Strumičko-đevđelijski (ili Plačkovički) NOP odred, sa zadatkom da dejstvuje na strumičko-đevđelijskom terenu.

12. 4. 1944 Iz s. D. Radova (u Karadžoi, u Grčkoj), preko grčko-albanske teritorije, 1. makedonsko-kosovska NOU brigada krenula za Debarca.

19. 4. 1944 U s. Turju (u Karadžoji, u Grčkoj) 1. makedonsko-kosovska NOU brigada podeljena u dve grupe bataljona (makedonsku i kosovsku grupu). Štab brigade je i dalje, sve do formiranja posebnih brigada, komandovao obema grupama.

2. 5. 1944 Antifašistički komitet sovjetske omladine, Međunarodni omladinski savez V. Britanije, predsednik Unije svegrčke omladinske organizacije i Centralni komitet bugarske omladine uputili pozdravne telegrame II kongresu Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije.

5. 5. 1944 Ministar spoljnih poslova vlade V. Britanije Antoni Idn ponudio ambasadoru SSSR-a u Londonu plan o podeli interesnih sfera: -Rumunija da dođe pod uticaj sovjetske vlade a Grčka pod uticaj Ujedinjenog kraljevstva-.

Hronološki zapisi se učitavaju...

Dokumenti

Predlog načelnika Štaba Vrhovne komande nemačke oružane sile od 28 marta 1941 god. za koordinaciju nemačko-italijanskih operacija protiv Jugoslavije i Grčke

Obaveštenje Generalštaba italijanske kraljevske vojske od 6 aprila 1941 god. da će sa početkom nemačkih operacija protiv Jugoslavije i Grčke otpočeti i italijanske vazdušne i pomorske operacije

Jutarnji izveštaj Komande Dvanaeste nemačke armije od 6 aprila 1941 god. Vrhovnoj komandi suvozemne vojske o momentu napada na Jugoslaviju i Grčku, postizanju punog iznenađenja i dobrih uspeha

Izveštaj Generalštaba Komande kopnene vojske od 30. aprila 1941. Vrhovnoj komandi Vermahta o pokretima 2. armije na teritoriji Jugoslavije i o zarobljavanju jugoslovenskih vojnika u Grčkoj

Zahtev Komandnog štaba komandanta Srbije od 1. oktobra 1941. Štabu 18. armijskog korpusa da bugarske trupe pojačaju železničke straže na prugama Niš — Solun i Niš — Sofija

Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ partizanskoj četi Jane Sandanski od 23. januara 1943. god. o političkoj situaciji i potrebi saradnje sa grčkim partizanima

Naređenje Glavnog štaba Makedonije od 10 februara 1943. god. partizanskoj četi Jane Sandanski o stvaranju baze za zimovanje i potrebi povezivanja sa grčkim i albanskim partizanima

Naređenje komandanta oružanih snaga na Jugoistoku od 1. maja 1942. potčinjenim komandama za organizaciju komandovanja i uprave na Jugoistoku

Zabeleška načelnika Štaba komandujućeg generala i komandanta u Srbiji od 20. maja 1942. s vojnog savetovanja u Solunu o vojno-političkoj situaciji i merama koje treba preduzeti u NDH, Srbiji i Crnoj Gori

Izveštaj komandanta odreda Damjan Grujev od 18. juna 1943. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o akcijama izvedenim na grčkoj teritoriji

Pismo Glavnog štaba NOV i PO Makedonije od 16. jula 1943. god. Štabu partizanskih jedinica Egejske Makedonije

Izveštaj Svetozara Vukmanovića-Tempa od 8. avgusta 1943. god. CK KPJ o stanju u Makedoniji, na Kosmetu, Jugoistočnoj Srbiji, Albaniji i Grčkoj

Izveštaj političkog komesara Druge operativne zone od 20. avgusta 1943. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o vojnopolitičkoj aktivnosti odreda Damjan Grujev u Egejskoj Makedoniji i uspostavljanju uske saradnje sa grčkim Lerinskim partizanskim odredom Vičo

Pnsmo Glavnog štaba NOV i PO Makedonije od 24. avgusta 1943. god. Glavnom štabu NOV Grčke kojim se traži obaveštenje o patroli poslatoj za povezivanje sa Tempom

Zahtev predsedništva izbegličke jugoslovenske vlade od 25. septembra 1942. Draži Mihailoviću za izvođenje sabotaža na komunikacijama ka Solunu

Izvještaj štaba Treće krajiške NOU brigade od 2 oktobra 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o prodoru neprijatelja u Sanicu i borbama na putu između Grčke Gradine i Bunareva

Izveštaj komandanta oružanih snaga na Jugoistoku od 25. oktobra 1942. Komandi kopnene vojske o brojnom stanju potčinjenih jedinica i komandi po rodovima i specijalnostima na teritoriji Srbije, NDH i Grčke

Obaveštenje britanskog pukovnika Bejlija od 3. marta 1943. Draži Mihailoviću o poruci pukovnika Zervasa

Zabeleška o razgovoru načelnika Vrhovne komande sa komandantom trupa u Grčkoj od 14. marta 1943. povodom situacije na Balkanu i potrebe da se formira jedinstvena Operativna komanda za Albaniju, Crnu Goru i Grčku

Obaveštenje delegata CK KPJ Svetozara Vukmanovića-Tempa od juna 1943. god. CK KPM o postignutom sporazumu za saradnju sa grčkim i albanskim partizanima i načinu ostvarenja te saradnje

Zabeleška pukovnika Grinjola o razgovoru guvernera Crne Gore Pircija Birolija 2. juna 1943. u Solunu sa nemačkim komandantom Jugoistoka generalom Lerom povodom saradnje nemačkih i italijanskih jedinica u operaciji Švarc

Telegram Operativnog odeljenja Komande 2. armije od 4. juna 1943. Generalštabu KoV o rezultatima razgovora u Solunu između nemačkog generala Lera i guvernera Crne Gore Pircija Birolija

Izvod iz mesečnog izveštaja komandanta Jugoistoka od 19. jula 1943. Komandi Kopnene vojske o vojno-političkoj situaciji na Jugoistoku s procenom mogućnosti odbrane Balkana u slučaju savezničkog iskrcavanja

Pismo Svetozara Vukmanovića Tempa od 25. jula 1943. Centralnom komitetu KP Makedonije o potrebi uspostavljanja saradnje između Glavnog štaba NOV i PO Makedonije i glavnih štabova NOV i PO Grčke i Albanije u borbi protiv okupatora

Izveštaj Svetozara Vukmanovića Tempa od 8. avgusta 1943. Centralnom komitetu KPJ o vojno-političkoj situaciji u jugoistočnoj Srbiji, Makedoniji, na Kosovu i Metohiji, u Grčkoj i Albaniji

Obaveštenje Svetozara Vukmanovića Tempa od 25. oktobra 1943. vrhovnom komandantu NOV i POJ drugu Titu o kontaktima s delegatima narodnooslobodilačkih pokreta Bugarske, Albanije i Grčke i o prisustvu jakih nemačkih snaga u Albaniji i Grčkoj

Pismo prilepskog sreskog upravntelja od 9. januara 1944. god. bitoljskom oblasnom direktoru o zatvaranju granice prema Grčkoj i pojačanju policiskih snaga u srezu

Zahtev Centralnog komiteta KPJ od 24. februara 1944. štabu 2. korpusa NOVJ da za Drugi kongres USAOJ-a organizuje prikupljanje delegata iz istočnih krajeva Jugoslavije i delegacija iz Albanije, Grčke i Bugarske

Odgovor predsednika NKOJ-a maršala Jugoslavije Josipa Broza Tita od 6. aprila 1944. Političkom komitetu oslobođenja Grčke

Izveštaj Komande Abvera 111 pri komandantu Jugoistoka od 27. aprila 1944. odseku Abvera Obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka o zadacima i stanju u Komandi i potčinjenim trupovima

Izveštaj resenskog sreskog upravitelja od 30. aprila 1944. god ministru unutrašnjih poslova bugarske vlade o stanju u srezu i prelasku grupe makedonskih i kosovskih bataljona iz Egejske u Zapadnu Makedoniju

Naređenje Štaba Sedme crnogorske NOU brigade od 14 maja 1944 god. Štabu Drugog i Četvrtog bataljona za razbijanje četničke grupe na prostoru Dobre Vode - Skrivača - Grčki Do

Poruka delegata Vrhovnog štaba NOV i POJ Svetozara Vukmanovića Tempa od 4. juna 1944. komandantu Glavnog štaba NOV i PO Makedonije Mihailu Apostolskom o pružanju pomoći u oružju i municiji najbližim jedinicama grčkih partizanskih odreda

Direktiva Glavnog štaba NOV i PO Makedonije od 17. juna 1944. god. svim političkim radnicima Makedonije koji prelaze na teritoriju Egejske Makedonije

Izveštaj Kira Georgijevskog od 19. juna 1944. god. Dobrivoju Radosavljeviću o stanju u Egejskoj Makedoniji i stavu pretstavnika ELAS-a prema makedonskom stanovništvu

Zajednički izveštaj delegata Centralnog komiteta KPJ Svetozara Vukmanovića Tempa i instruktora Centralnog komiteta KPJ pri Centralnom komitetu KP Makedonije Dobrivoja Radosavljevića Ljuba od 4. avgusta 1944. Centralnom komitetu KPJ o razlozima sukoba sa grčkim partizanima u kosturskom kraju

Naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ od 5. avgusta 1944. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije da izvesti u koji grad su jedinice Glavnog štaba upadale u sadejstvu s jedinicama grčke oslobodilačke vojske

Izveštaj komandanta Jugoistoka od 9. avgusta 1944. Vrhovnoj komandi Vermahta o vojno-političkoj situaciji na Jugoistoku

Izvod iz izveštaja sekretara Drugog oblasnog komiteta KPM Blagoja Talevskog od 19. avgusta 1944. god. Centralnom komitetu KPM o aktivnosti rukovodstva VMRO u Bitoljskoj oblasti i Egejskoj Makedoniji

Direktiva Vrhovnog komandanta NOV i POJ od 11. septembra 1944. svim neposredno potčinjenim štabovima i jedinicama za rušenje komunikacija i sprečavanje povlačenja Grupe armija E iz Grčke i Albanije

Izveštaj komandanta Jugoistoka od 20. septembra 1944. načelniku Operativnog štaba Vermahta o situaciji na području Jugoistoka i oceni jedinica NOV i POJ

Izveštaj komandanta Grupe armija »E« od 26. oktobra 1944. komandantu Jugoistoka o situaciji na komunikaciji Kraljevo — Čačak—Užice i pokretima 91. armijskog korpusa preko makedonsko-grčke granice

Naređenje Glavnog štaba NOV i PO Makedonije od 26. oktobra 1944. god. štabu Drugog korpusa NOV i PO Makedonije o pružanju materijalne i sanitetske pomoći partizanskim snagama Egejske Makedonije

Izveštaj Komande 34. armijskog korpusa od 2. novembra 1944. Komandi Grupe armija »E« o osujećenju pokušaja prolaska četnika iz Srbije kroz Albaniju prema Grčkoj i njihovim sadašnjim pokretima u pravcu Čajniča

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ od 3. novembra 1944. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije za razvijanje maksimalne aktivnosti protiv zaostalih nemačkih snaga, zauzimanje gradova i obezbeđenje graničnog pojasa prema Grčkoj

Izvod iz knjige cirkularnih depeša štaba Draže Mihailovića od 4. jula do 7. novembra 1944. godine

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ od 12. decembra 1944. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o zabrani povratka grčkih partizanskih jedinica iz Makedonije u Grčku

Izveštaj Komande Grupe armija »E« od 19. decembra 1944. komandantu Jugoistoka o stanju i reorganizaciji potčinjenih jedinica

Fotografije

Povezane odrednice

Dragoljub Draža Mihailović ★ Resen ★ Omladina u ratu ★ Aprilski rat ★ Glavni štab Makedonije ★ 2. makedonska udarna brigada ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ Rumunija u drugom svetskom ratu ★ Vlada Sovjetskog Saveza ★ Bitola ★ Diverzije u oslobodilačkom ratu ★ Kičevo ★ USAOJ ★ Mihajlo Apostolski ★ 1. vojvođanska udarna brigada ★ Bitoljski partizanski odred "Goce Delčev" ★ Vojni puč 27. marta ★ Mađarska u drugom svetskom ratu ★ Vrhovna komanda Vermahta ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu ★ Gevgelija ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ Kumanovo ★ Komandant Jugoistoka ★ Štip ★ Beograd ★ Komunistička partija Makedonije ★ Winston Churchill ★ Crvena armija ★ Josip Broz Tito ★ Debar ★ Veles ★ Borbe u Srbiji 1944. ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Politički komesari u NOR-u ★ Borbe u Crnoj Gori 1943. ★ SSSR i Jugoslavija ★ Prilep ★ Albanija u drugom svetskom ratu ★ Borbe u Makedoniji 1944. ★ Adolf Hitler ★ SAD i Jugoslavija ★ Zarobljenici u ratu ★ Ohrid ★ Maximilian von Weichs ★ Britanija i Jugoslavija ★ Bitka za Srbiju ★ Pirzio Biroli ★ 1. makedonsko-kosovska udarna brigada ★ Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ Izbeglička vlada Kraljevine Jugoslavije ★ Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije (NKOJ) ★ Albanski partizani ★ Skoplje ★ Februarski pohod ★ Grčki partizani ★ Svetozar Vukmanović Tempo ★ Bugarska u drugom svetskom ratu ★ 2. udarni korpus NOVJ ★ Kavadarci ★ Armijska grupa E ★ Vermaht u Jugoslaviji ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Borbe u Makedoniji 1943. ★ 8. srpska brigada (6. južnomoravska) ★ 3. makedonska udarna brigada ★ Zasede u oslobodilačkom ratu ★ Vlada Velike Britanije ★ Borbe u Hrvatskoj 1944. ★ Operacija Schwarz ★ Borbe u Crnoj Gori 1944. ★ Vrhovni štab NOVJ ★ Partizanski odred "Damjan Gruev" ★ Centralni komitet KPJ ★