Mostar u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 85 hronoloških zapisa, 85 dokumenata i 22 fotografija.

Događaji

16. 4. 1941 Nemačko-italijanske jedinice izbile na liniju Metković - Mostar - Rogatica - Sjenica - Kos. Mitrovica. Koristeći se prekidom neprijateljstva, italijanski 17. korpus otpočeo nastupanje iz Skadra ka Dubrovniku. Jugoslovenske jedinice na ovom frontu blagovremeno su povučene ka Tuzima i Podgorici (sada: Titograd), gde su puštene kućama, tako da je veliki deo ljudstva odneo sa sobom oružje.

0. 6. 1941 U Mostaru održano oblasno savetovanje KPJ za Hercegovinu kome su prisustvovali delegati svih partijskih organizacija i dva delegata PK KPJ za BiH. Na savetovanju je raspravljeno o stanju priprema za ustanak.

20. 6. 1941 U Mostaru, u prisustvu dvojice delegata FK KPJ za BIH, održano oblasno savetovanje KPJ za Hercegovinu, na kome je podnet izveštaj o pripremama za ustanak, rezervama oružja i neposrednim akcijama.

22. 6. 1941 U Mostaru održano oblasno savetovanje SKOJ-a za Hercegovinu kome su prisustvovali rukovodioci SKOJ-a iz svih krajeva Hercegovine. Pored priprema za dizanje ustanka, naročito se raspravljalo o sprečavanju ustaških pokolja.

16. 7. 1941 U Mostaru, na sastanku Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, kome je prisustvovao i delegat PK KPJ za Bosnu i Hercegovinu, preneta direktiva CK KPJ za dizanje ustanka, razrađen plan o rasporedu kadrova i formiran Oblasni vojni štab za Hercegovinu.

17. 7. 1941 Iz Mostara izašao na severne padine Veleži Oblasni vojni štab za Hercegovinu sa grupom od 18 članova KPJ.

20. 7. 1941 Kod s. Zimlje (na sev. padinama pl. Veleži) ustaše napale logor Oblasnog štaba za Hercegovinu i razbile obezbeđenje logora. Štab se u toku iduće noći vratio u Mostar, ali je, u vezi s tim neuspehom, smenjen.

0. 8. 1941 Novi Oblasni štab za Hercegovinu, sa grupom članova KPJ (ukupno 28 ljudi), izašao iz Mostara, preko Veleža i, na oslobođenu teritoriju gornje Hercegovine i u s. Brataču došao u kontakt sa prvim ustanicima.

0. 8. 1941 Odlukom PK KPJ za BiH, zbog unutrašnjih slabosti, nebudnosti i nepotpunog izvršenja zadataka, raspuštene organizacije KPJ u Zenici, Varešu, Kaknju, Brezi, Visokom, Kasindolu, železičkoj radionici u Sarajevu i na železničkoj pruzi Sarajevo-Mostar. Prekidanje kontinuiteta partijskog rada usporilo je razvoj ustanka u krajevima gde su te organizacije delovale, ali su sprečene dalje masovne provale.

1. 8. 1941 Na Ovojcima (kod Širokog Brijega), posle zverskog mučenja u zatvoru u Mostaru, ustaše streljale sekretara MK KPJ za Mostar i člana Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu Jusufa Cevra, narodnog heroja.

2. 8. 1941 U Jablanici (kod Mostara) ustaše formirale logor-sabiralište, gde su zatvarali Srbe, koje su zatim prisilno preseljavali u Srbiju ili internirali u koncentracioni logor u Gospiću. Krajem meseca logor je rasformiran.

14. 8. 1941 Ustaške vlasti otpočele interniranje i prisilno iseljavanje Srba iz Mostara u koncentracioni logor u Gospiću ili, preko Višegrada, u Srbiju. Krajem meseca iseljavanje obustavljeno.

28. 8. 1941 Kod ž. st. Bradine (na pruzi Sarajevo-Mostar) minama srušen u provaliju jedan teretni voz.

0. 9. 1941 Mesni komitet KPJ za Mostar, proširivanjem dotadašnjih odbora narodne (ranije: crvene) pomoći, formirao ilegalni Gradski odbor NO fonda za Mostar. Odbor je početkom 1942, prerastao u Gradski NO odbor. On je radio sve do oslobođenja.

0. 10. 1941 Formiran SK KPJ za Mostar, koji je objedinjavao rad partijskih organizacija u selima Mostarske kotline.

0. 10. 1941 U Mostaru formiran OK KPJ za južnu Hercegovinu. Obuhvatao partijske organizacije u neoslobođenim mestima Hercegovine.

0. 10. 1941 U Mostaru formiran OK SKOJ-a za južnu Hercegovinu. Obuhvatao organizacije u neoslobođenim gradovima Hercegovine.

1. 10. 1941 Kod Blažuja (na pruzi Mostar - Sarajevo) Igmanska četa Trebevićkog bataljona Bosansko-hercegovačke brigade NOP odreda spalila jedan teretni voz.

2. 10. 1941 Između ž. st. Hadžići i Pazarići (na pruzi Sarajevo-Mostar) igmanska četa Trebevićkog bataljona Bosansko-hercegovačke brigade NOP odreda srušila teretni voz.

12. 10. 1941 Iz bolnice u Mostaru pobegao sekretar OK KPH za Dubrovnik Ivan Morđin Crni, narodni heroj. Bekstvo su organizovali MK KPJ za Mostar i SK KPH za Metković.

3. 12. 1941 U Mostaru, pod rukovodstvom AFŽ-a, nekoliko stotina žena demonstriralo protiv gladi i skupoće. Demonstrantkinje su na gradskoj pijaci pobacale svu repu sa tezgi. Pošto su sreskom načelniku predale zahteve za poboljšanje snabdevanja, one su nastavile demonstracije kroz grad.

0. 2. 1942 U Mostaru, prerastanjem odbora NO fonda, formiran GNO odbor, koji je ilegalno radio do oslobođenja grada (14. 2. 1945) rukovodeći, preko svojih pododbora, mnogim akcijama, naročito prikupljanjem sredstava za NO fond i za mobilizaciju.

0. 2. 1942 Zbog hapšenja nekoliko učenika, MK SKOJ-a za Mostar organizovao štrajk u Trgovačkoj akademiji u Mostaru. Zbog masovnog učešća učenika u štrajku, koji se preneo i na Učiteljsku školu i Gimnaziju, ustaške vlasti su zatvorile sve srednje škole u gradu.

6. 3. 1942 U Foči, uglavnom od omladinaca iz Sarajeva i Mostara, formirana omladinska četa, koja je ušla u sastav 5. bataljona 1. proleterske NOU brigade kao 2. četa. Ona je. juna 1942. prešla u sastav 2. proleterske NOU brigade, gde je ostala do kraja rata.

0. 4. 1942 U Mostaru jedna desetina Konjičkog bataljona Severnohercegovačkog NOP odreda iz italijansko-domobranske kasarne -Severni logor- iznela 25.000 puščanih metaka i 7 pušaka, a sutradan ih kamionom prebacila na oslobođenu teritoriju.

13. 5. 1942 U Bišini (na putu Nevesinje-Mostar) delovi 2. i 3. udarnog bataljona i bataljona -Bišina- Operativnog štaba NOP odreda za Hercegovinu i južnu Dalmaciju dočekali italijansko-četničku motorizovanu kolonu (76 vozila) u kojoj su se nalazili Štab divizije -Murđe- i delegat četničke Vrhovne komande kod italijanskog 6. armijskog korpusa. U borbi je poginulo 7 italijanskih oficira i dvadesetak vojnika, a uništen je veći broj vozila.

21. 5. 1942 Italijanska divizija -Kačatori dele Alpi-, jači delovi divizija -Marke- i -Murđe- i ojačani četnički Nevesinjski i Gatački odred otpočeli koncentričan napad iz Nevesinja, s. Plužina, Gacka, s. Hutova, Čapljine i Mostara (operacija -Stolac-). U osmodnevnim borbama oni su razbili jače delove Južnohercegovačkog i Severnohercegovačkog NOP odreda i 28. maja se spojili u rejonu do tada odsečenog garnizona Stolac. Italijanske jedinice i četnici su u 25 sela spalili oko 1.000 kuća.

29. 5. 1942 Ministarstvo domobranstva NDH uputilo komandi ustaško-domobranskih snaga u Mostaru direktivu u kojoj ističe da predstoji preuzimanje građanske vlasti od strane organa NDH u II zoni i da prema četnicima treba postupati potpuno ravnopravno, jer su se četnici u srednjoj i zapadnoj Bosni nedeljama borili, i bore se, pod komandom ustaško-domobranskih štabova, protiv partizana.

6. 6. 1942 U Tvornici duvana u Mostaru grupa radnika, pod rukovodstvom fabričkog komiteta, spalila skladište. Izgorelo je oko 20 vagona cigareta.

26. 6. 1942 Kalinovički NOP odred na ž. st. Tarčin (na pruzi Sarajevo-Mostar), spalio vagone i demolirao stanične uređaje i zgrade.

6. 7. 1942 Kod Bradine (na pruzi Sarajevo-Mostar) inžinjerijski delovi Grupe proleterskih udarnih brigada srušili železnički most Lukač (danas: Bobotov most), raspona 52 m, čija je opravka trajala 2 meseca i 6 dana.

0. 9. 1942 U Mostaru, po direktivi Centralnog komiteta KPJ, obnovljen Oblasni komitet KPJ za Hercegovinu.

9. 9. 1942 Italijanska Vrhovna komanda uputila Višoj komandi -Slovenija-Dalmacija- (Superslodi) direktivu za preduzimanje operacije u rejonu Mostara i susednim oblastima protiv partizanskih jedinica na tom području. Docnije je plan operacije proširen i na područje Imotski, Travnik, Mrkonjić-Grad, Glamoč.

26. 9. 1942 Karlovac; da jedinice italijanskog 6. i 18, armijskog korpusa izvedu operaciju radi osiguranja rudarskog basena kod Mostara i pruge Mostar-Sarajevo.

28. 9. 1942 Jake nemačke, italijanske, četničke i ustaško-domobranske snage (oko 50.000 vojnika) iz rejona Banje Luke, Travnika, Mostara, Sinja i Knina otpočele ofanzivna dejstva (ciklus operacija -Dinara-). U toku prozorske (-Alfa-), prve jajačke (-Jajce I-), Livanjske (-Beta-) i druge jajačke operacije (-Jajce II-) neprijatelj je ovladao delom slobodne teritorije oko Prozora, Livna i Jajca, ali su njegove snage, protivudarima u rejonu Ključa i Bos. Grahova i brojnim manjim napadima jedinica Operativnog štaba NOP i DV za Bos. krajinu, 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske i Grupe proleterskih i udarnih brigada, razvučene i iscrpljene pa je 31. oktobra obustavio dejstva a da nije izveo još dve planirane operacije.

5. 10. 1942 Delovi italijanskog 6. armijskog korpusa (4.000) i četničkog Trebinjskog, Nevesinjskog i Romanijskog korpusa (5.000), u pet napadnih kolona, uz sadejstvo delova domobranskog 7. i 15. pešadijskog puka, podržani avijacijom, otpočeli šestodnevnu prozorsku operaciju (-Alfa-), deo nemačko-italijanske protivofanzive (ciklusa operacija -Dinara-), u cilju odbacivanja partizanskih snaga od Mostarskog basena boksita i železničke pruge Sarajevo-Mostar. Oko 60 km razvučena 10. hercegovačka NOU brigada nije mogla pružiti ozbiljniji otpor italijansko-četničkim snagama, koje su do 10. oktobra zauzele s. Soviće, Prozor, s. Šćit i s. Ravno, prokrstarile selima na planinama Ljubuši, Vranu, Paklini i Raduši i na liniji Duvno - Šujica - G. Vakuf - Hadžići uspostavile vezu sa ustaško-domobranskim snagama [Četnici su opljačkali ceo grad i spalili desetine sela. Samo u prozorskoj opštini ubijeno je 638 ljudi, žena i dece i spaljeno 656 domova.].

0. 12. 1942 U Mostaru obnovljen Oblasni komitet SKOJ-a za Hercegovinu.

0. 2. 1943 U s. Bradini (pruga Sarajevo-Mostar), u borbi protiv neprijatelja, poginuo zamenik političkog komesara čete 4. bataljona 1. proleterske NOU brigade Nikola Bubalo, narodni heroj.

0. 2. 1943 Na Ivan-sedlu (na pruzi Sarajevo-Mostar), u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuli komandir čete 1. bataljona 1. proleterske NOU brigade Špiro Vujović, i politički delegat pratećeg voda 1. bataljona 1. proleterske NOU brigade Petar Prlja, narodni heroji.

8. 2. 1943 U Duvnu održano savetovanje na kome je Vrhovni komandant NOV i POJ upoznao komandante 1. i 2. proleterske udarne divizije i 3. udarne divizije NOVJ s planom protivofanzive i naredio im da odmah pređu u napad, razbiju neprijateljske snage na prostoru Mostar, Ivan-sedlo, Prozor i izbiju na r. Neretvu.

12. 2. 1943 Komandant italijanskog 6. armijskog korpusa naredio da se deo snaga koncentriše ka Mostaru u cilju zatvaranja prelaza preko Neretve, Istovremeno je naredio komandama četničkih snaga u Hercegovini i Crnoj Gori da mobilišu svoje snage i hitno ih prebace ka Mostaru. Pod komandu italijanskog 6. armijskog korpusa tad je stavljeno i oko 2.250 domobrana i ustaša iz rejona Ljubuškog.

12. 2. 1943 U s. Vranićima (na putu Posušje-Mostar), u borbi protiv ustaša i domobrana, poginuo zamenik političkog komesara 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade Durakić Radomir, narodni heroj.

18. 2. 1943 Komandant italijanske 2. armije naredio komandantu 6. armijskog korpusa da u rejonu Mostara i boksitnih rudnika prikupi svoje i četničke snage i, za svaki slučaj, obrazuje jak mostobran u rejonu Metkovića, jer je smatrao da će Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ produžiti nadiranje ka morskoj obali.

21. 2. 1943 Od Bugojna, Sarajeva i Mostara otpočelo nadiranje udruženih neprijateljskih snaga ka s. Jablanici (kod Konjica). Nemačka 718. divizija, ojačana ustaško-domobranskim jedinicama i podržavana tenkovima i avijacijom, nastupala je u dve kolone: grupa -Fogl- [Sastava: 738. puk (bez jednog bataljona), 5. ustaška brdska brigada, delovi 668. diviziona, dva domobranske baterije, dve pionirske čete, i delovi 202. tenkovskog bataljona.] pravcem Bugojno - G. Vakuf - Prozor - s. Jablanica i grupa -Anaker- [Sastava: 750. puk (bez jednog bataljona), dva bataljona domobranskog 7. lovačkog puka, jedan ustaški bataljon i dve brdske baterije.] pravcem s. Tarčin - Ivan-sedlo - Konjic - s. Jablanica. Delovi italijanskog 6. armijskog korpusa i četničke snage nastupali su od Mostara obema obalama Neretve, dok je levom obalom ove reke, od Konjica ka Jablanici, nastupalo oko 2000 četnika. [U Mostaru su bile formirane 2 kolone: desna (3. bataljon 56. puka italijanske divizije -Marke- i oko 2.500 hercegovačkih četnika) i leva (2. bataljon 260. puka italijanske divizije -Murđe-, 2. bataljon 55. puka, 49. bataljon crnih košulja, jedna baterija italijanske divizije -Marke- i 2.500 crnogorskih četnika).]

21. 2. 1943 U s. Ravnom (kod Konjica) četničke i italijanske snage iz Mostara napale delove 2. proleterske NOU brigade, te posle žestoke borbe zauzele i spalile selo. Neprijateljske jedinice su imale 28 ranjenih, a 2. brigada 7 mrtvih i 20 ranjenih.

25. 2. 1943 U Rimu održan sastanak italijanske Vrhovne komande s nemačkim ministrom spoljnih poslova Joakimom fon Ribentropom i generalom Varlimotom, na kome je postignut sporazum da se uporedo sa operacijom -Vajs-2- izvodi i koncentrična operacija -Vajs-Mostar- ka Neretvi, s tim da komandant nemačkih trupa u Hrvatskoj geneial Rudolf Liters komanduje trupama u operaciji -Vajs-2-, a komandant italijanskog 6. armijskog korpusa trupama na Neretvi.

27. 2. 1943 U rejonu s. Drežnice jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, posle dvodnevnih žestokih borbi, sprečile prodor jakih italijanskih i četničkih snaga iz Mostara ka s. Jablanici. Neprijatelj je imao 34 mrtva i oko 40 ranjenih, a jedinice NOVJ 1 mrtvog i 26 ranjenih.

0. 3. 1943 Ilegalni gradski NO odbor Mostara raspisao narodni zajam, te je uskoro upisano 20,510.000 kuna.

6. 3. 1943 Kod s. Jablanice (blizu Mostara) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočele forsiranje r. Neretve. Na levu obalu su prešli tri bataljona 2. dalmatinske i tri bataljona 2. proleterske NOU brigade, razbili i odbacili četnike u pravcu Konjica i obrazovali mostobran. Time je omogućeno i prebacivanje ostalih jedinica i ranjenika.

8. 3. 1943 Kod s. Jablanice (blizu Mostara) otpočelo prebacivanje ranjenika preko mosta na r. Neretvi. Do 15. marta, i pored dejstva neprijateljske artiljerije i avijacije, svi ranjenici su prebačeni na levu obalu i smešteni na prostoriji s. Krstac, s. Dobrigošće, prevoj Štrbina (na padinama pl. Prenja).

17. 3. 1943 U širem rejonu s. Glavatičeva jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 1. proleterske udarne i 10. hercegovačke NOU brigade napale četničke snage. Posle žestokih borbi, u kojima su pretrpeli velike gubitke, četnici su sutradan u neredu odstupili: crnogorski četnici preko s. G. i D. Zimija ka Nevesinju, radi odbrane grada, a hercegovački ka s. Bijelom Polju, radi sprečavanja prodora ka Mostaru. Poginuli su komandant 2. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Pavle Vukoje Korčagin, narodni heroj, i komandir 1. čete 1. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Obren Šupić, narodni heroj.

30. 3. 1943 Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito precizirao zadatke i naredio štabovima divizija: da 2. proleterska udarna divizija NOVJ obrazuje južnu grupu, forsira r. Drinu kod s. Broda i napadne Foču; da glavnina 1. proleterske udarne divizije NOVJ, kao severna grupa, pređe r. Drinu u rejonu s. Ustikoline i takođe napadne Foču; da 3. udarna divizija NOVJ, iz Nevesinjskog i Gatačkog polja, razbije četnike i oslobodi Gacko, Avtovac i druga uporišta, a da delovi 10. hercegovačke NOU brigade nastupaju ka Popovom polju; da 7. divizija NOVJ zatvori pravce: Konjic - s. Glavatičevo i s. Trnovo-Kalinovik, a 9. divizija NOVJ pravce: Mostar - Nevesinje - s. Plužine, Prijevorac - Nevesinjsko polje, Rujište-Čehoje i Lokve - s. Kula.

5. 6. 1943 VŠ NOV i POJ naredio Štabu 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ da jednu lako pokretljivu taktičku grupu uputi u rejon Ivan-sedla, sa zadatkom da preseče prugu Sarajevo-Mostar i olakša nastupanje dela snaga Glavne operativne grupe VŠ u pravcu srednje Bosne.

18. 6. 1943 Posle dvanaestodnevnog marša, pod borbom, 5. udarna divizija (dve brigade) 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ stigla iz rejona Prnjavora na određene joj položaje (s. Hadžići, s. Tarčin, Ivan-sedlo) na ž. pruzi Sarajevo-Mostar u cilju prihvata Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ po proboju sa Sutjeske. [Udarna grupa (tri bataljona) 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, posle šestodnevnog marša iz s. Blagaja (kod Kupresa), tri dana kasnije, na južnim padinama pl. Bitovnje, ušla je u sastav 5. udarne divizije NOVJ.]

20. 6. 1943 S linije s. Tarčin - s. Blažuj - Kiseljak - s. Busovača otpočeo napad delova nemačke 373. i 369. legionarske divizije u cilju odbacivanja jedinica 5. udarne divizije NOVJ s komunikacije Sarajevo-Mostar. Izbegavajući frontalne borbe, jedinice NOVJ su napadale manje kolone na komunikacijama, a kod s. Zabrđa razbile jedan ojačani bataljon. Neprijatelj je do 23. juna zauzeo Kreševo i Fojnicu, ali je 5. udarna divizija NOVJ i dalje ostala na ovom području.

0. 7. 1943 U zaseoku Kaluđer-Vodama (s. Kamena, kod Mostara) delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- iznenadili i, u neravnoj borbi, uništili đelimično naoružan odred sastavljen od oko 80 novih boraca. Poginulo je 10 i ranjeno 25 boraca, dok su ostali uglavnom zarobljeni i kasnije streljani, među kojima i komandant toga privremenog odreda inače zamenik komandanta Mostarskog NOP bataljona, Mladen Balorda, narodni heroj.

10. 7. 1943 Doznavši da se u Mostaru, po povratku sa Sutjeske, nalazi Mostarski bataljon, nemačke i ustaške vlasti pohapsile sve muško stanovništvo u mahalama Predhum, Luka i Zahum. Od pola bataljona smeštenog u tom delu grada, nemački vojnici i ustaše, uz pomoć provokatora, otkrili su, i uskoro streljali, samo 7 boraca i 29 aktivista NOP-a, među kojima i sekretara Mesnog komiteta KPJ Ljubu Brešana, narodnog heroja.

12. 7. 1943 U s. Orašju (kod Mostara) delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- streljali 58 ljudi, žena i dece, a zatim spalili selo i leševe.

18. 7. 1943 Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito uputio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ naredbu o zadacima jedinica te divizije prilikom marša za Bosansku krajinu: da poruše prugu Višegrad-Sarajevo i Sarajevo-Mostar i da likvidiraju okupatorska, domobransko-ustaška i četnička uporišta.

27. 7. 1943 Prva proleterska udarna divizija NOVJ (bez 1. proleterske NOU brigade) počela marš iz rejona s. Bogoviči-Ponor (na pl. Romaniji) za srednju Bosnu. (Divizija je, u toku devetodnevnog marša preko planina Jahorine, Treskavice, Bjelašnice i Bitovnje, pod borbom prešla pruge Sarajevo-Višegrad i Sarajevo-Mostar, porušila na njima više objekata zauzela Trnovo i razbila više grupa mesne milicije).

9. 9. 1943 Delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- iz Mostara otpočeli se prebacivati avionima u Sinj u cilju što bržeg izbijanja u Split.

5. 12. 1943 VŠ NOV i POJ uputio Štabu 3. udarnog korpusa NOVJ direktivu da na svom sektoru učvrsti NO odbore, komande mesta i komande vojnih područja, obaveštavajući ga o namerama Nemaca da iz Tuzle, Sarajeva i Mostara prodru na oslobođenu teritoriju.

3. 1. 1944 S linije Derventa-Teslić-Sarajevo-Konjic-Jablanica i iz Banje Luke glavnina nemačkog 5. SS brdskog armijskog korpusa i delovi nemačkog 15. i 69. korpusa otpočeli operaciju u cilju odbacivanja 1. proleterskog udarnog i 5. udarnog korpusa NOVJ sa glavne komunikacije Slav. Brod - Sarajevo - Mostar. Trebalo je brzim prodorom razbiti njihove jedinice i izbiti u dolinu r. Vrbasa, odakle odmah produžiti dejstva glavninom ka Livanjskom i Duvanjskom polju, a slabijim delovima, preko Kozare, ka dolini Une. Operacija je trajala do 24. januara.

7. 1. 1944 Kod ž. st. Brđani (na pruzi Sarajevo-Mostar) Mostarski partizanski bataljon uništio nemački vojni voz (3 lokomotive i 12 vagona) sa pratnjom. Uništeni su, između ostalog, jedan tenk i jedna haubica.

14. 1. 1944 Oko 200 savezničkih aviona bombardovalo nemačko-domobranski garnizon u Mostaru. Znatno je oštećen aerodrom; uništeno je 69 i oštećeno 98 kuća; poginulo je 37 i ranjeno 68 nemačkih vojnika i domobrana; istovremeno je poginulo oko 200 i ranjeno oko 300 građanskih lica. U borbi je uništeno 8 savezničkih aviona i preko 20 nemačkih i domobranskih aviona.

19. 6. 1944 Nemačke i ustaško-domobranske jedinice otpočele ofanzivna dejstva na prostoriju Travnik, D. Vakuf, Prozor, pruga Konjic-Sarajevo. Cilj im je bio da sa severa i severozapada nabace snage 1. proleterske udarne, divizije 1. proleterskog udarnog korpusa NOVJ i 10. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ na liniju Sarajevo-Konjic-Mostar. Posle višednevnih upornih borbi na masivima pl. Vranice i pl. Bitovnje, snage 1. proleterske udarne divizije prebacile su se preko pruge Sarajevo-Konjic, a 10. udarna divizija, manevrišući na masivima pl. Bitovnje i zabacujući se za leđa glavnini neprijateljskih snaga, ponovo je očistila svoju raniju prostoriju, zauzevši Prozor. U tim borbama neprijatelj je pretrpeo gubitke od oko 445 mrtvih i ranjenih. Gubici 10. divizije: 32 mrtva i ranjena borca.

31. 7. 1944 Kod s. Rame i s. Raštelice (na pruzi Sarajevo-Mostar) delovi 10. udarne divizije 5. udarnog koipusa NOVJ srušili dva neprijateljska voza i uništili 2 lokomotive i 8 vagona Poginula su 3 a ranjeno je 14 neprijateljskih vojnika.

18. 9. 1944 Pretrpevši osetne gubitke na položajima oko Nikšića (2. bataljon 363. puka 181. pešadijske divizije, italijanski bataljon crnih košulja i četnici Durmitorskog i Ostroškog četničkog korpusa) neprijatelj se povukao prema Danilovgradu. Pošto je uništila nemačku zaštitnicu, 6. crnogorska udarna brigada Primorske operativne grupe 2. udarnog korpusa NOVJ oslobodila je Nikšić. Time je bio zatvoren pravac povlačenja nemačkih snaga iz Crne Gore, preko Nikšića i Mostara, ka Sarajevu.

0. 10. 1944 Sa prostorije Mostar - o. Korčula - o. Brač prebačena u Srem nemačka 118. lovačka divizija.

14. 10. 1944 U s. Jajincima (kod Beograda) komandant 1. armijske grupe NOVJ izdao zapovest za napad na Beograd. Planom je predviđeno da se glavni udar nanese pravcem: Banjica - Slavija (sada Trg Dimitrija Tucovića) - Savski most, a pomoćnim pravcima: Čukarica-Mostar i Topčidersko brdo - Mostar i Cvetkova mehana - Vukov spomenik - Pančevački most.

19. 10. 1944 VŠ NOV i POJ uputio direktivu Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ: u Dubrovnik će se prebaciti 1. tenkovska brigada NOVJ, velike količine oružja i 200 kamiona; iskrcani materijal odmah prebaciti ka Nikšiću, Gacku i Sandžaku; hitno preduzeti operacije jednim krakom ka Neretvi i Mostaru a drugim ka Boki i Crnogorskom primorju, neprijatelja odbaciti na istok i zapad i obezbediti kanal od Dubrovnika ka unutrašnjosti; utvrditi Dubrovnik, čvrsto braniti pravac Dubrovnik-Trebinje i suzbiti eventualne napade neprijatelja od Boke i Neretve: dve brigade 26. divizije NOVJ biće uključene u akcije 29. udarne divizije NOVJ; 8. korpusu NOVJ naređeno da jednu diviziju orijentiše pravcem Imotski-Ljubuški, a 5. udarnom korpusu NOVJ naređeno da napada neprijatelja na komunikaciji Mostar - Sarajevo - Bos. Brod; pokazati krajnju energičnost u sprovođenju postavljenih zadataka.

19. 10. 1944 VŠ NOV i POJ naredio Štabu 8. korpusa NOVJ: pošto su jedinice 2. udarnog korpusa NOVJ oslobodile odsek od poluostrva Pelješca do Herceg-Novog i nastavile operacije ka r. Neretvi i Mostaru, te 8. korpus NOVJ mora jednu diviziju orijentisati pravcem Imotski-Ljubuški, dve brigade 26. divizije NOVJ prebacili sa Pelješca u rejon Stona radi sadejstva sa 29. udarnom divizijom NOVJ i jedinice 1. tenkovske brigade hitno prebaciti u Dubrovnik.

19. 10. 1944 VŠ NOV i POJ uputio direktivu Štabu 5. udarnog korpusa NOVJ: jedinice 2. udarnog korpusa NOVJ oslobodile područje od Herceg-Novog do poluostrva Pelješca i nastavile operacije ka r. Neretvi i Mostaru; jedinice 5. udarnog korpusa NOVJ treba da se energično angažuju na komunikaciji Konjic-Sarajevo-Bos. Brod i time doprinesu proširenju uspeha jedinica 2. udarnog korpusa NOVJ; uopšte težište rađa jedinica 5. udarnog korpusa NOVJ treba da bude na komunikacijama, radi uništavanja neprijateljskih pokretnih grupa, a angažovanje krupnih snaga oko pojedinih uporišta nije u ovoj situaciji rentabilno.

22. 10. 1944 Posle četvorodnevnih borbi na komunikaciji s. Slano - s. Oštrikovac, 1. proleterska (dalmatinska) udarna brigada i 11. dalmatinska udarna brigada 26. divizije NOVJ razbile kolonu jačine oko 4000 vojnika nemačke 369. legionarske divizije, koja se iz Dubrovnika probijala ka Metkoviću i Mostaru. Poginulo je oko 2000 a zarobljeno 1070 neprijateljskih vojnika. Zaplenjeno: 60 topova, 89 mitraljeza, 211 motornih vozila i mnogo drugog ratnog materijala.

24. 10. 1944 VŠ NOV i POJ naredio Štabu 5. udarnog korpusa NOVJ: od prvenstvene je važnosti zauzeti Zenicu i potpuno razoriti komunikacije u dolini r. Bosne i one od Mostara ka Sarajevu.

25. 10. 1944 Kod s. Rame (na pruzi Konjic-Mostar) delovi 17. krajiške udarne brigade 10. udarne divizije NOVJ minom srušili nemački teretni voz i uništili lokomotivu i 3 vagona. Neprijateljski gubici: 11 mrtvih i 17 ranjenih vojnika.

13. 11. 1944 Na prevoju Grebak (kod Nevesinja) jedna četa 14. hercegovačke (omladinske) udarne brigade 29. udarne divizije NOVJ iz zasede napala Borbenu grupu -Bolman- (jedan i po bataljon) nemačke 369. legionarske divizije koja se, posle smene u Nevesinju, probijala za Mostar. U borbi je poginuo komandant 1. bataljona 14. brigade Maksim Kujundžić, narodni heroj. Neprijatelj je imao 10 mrtvih vojnika.

14. 11. 1944 U zoru snage nemačke 181. pešadijske divizije (363. puk, ojačan divizionom 222. artiljerijskog puka, 222. protivtenkovskim divizionom, 222. pionirskim bataljonom) i oko 1200 četnika počeli proboj od Danilovgrada ka Nikšiću, kako bi obezbedili izvlačenje 21. brdskog armijskog korpusa iz Crne Gore, preko Mostara, za Sarajevo. Tim neprijateljskim snagama (koje su posle tri dana borbi pojačane novim jedinicama) suprotstavili su se: 6. crnogorska udarna brigada (kasnije i 10. crnogorska udarna brigada) Primorske operativne grupe, 1. bataljon 5. proleterske (crnogorske) brigade 3. udarne divizije NOVJ, Nikšićki i Zetski NOP odred, podržani artiljerijom 2. udarnog korpusa NOVJ, u čijem je sastavu dejstvovao jedan britanski divizion.

27. 11. 1944 Koncentričnim napadom iz Nevesinja, Glavatičeva (kod Konjica) i s. Bijelog Polja (kod Mostara) jače snage nemačke 369. legionarske divizije odsekle 14. hercegovačku (omladinsku) udarnu brigadu 29. udarne divizije NOVJ i okružile je u rejonu s. Zimlje - s. Lakat. Brigada se 28/29. novembra, uz gubitke od 12 mrtvih, 16 ranjenih i 74 nestala borca, preko pl. Crne gore probila u Gornje nevesinjsko polje.

27. 1. 1945 Delovi nemačke 369. legionarske divizije i ustaško-domobranske snage iz Širokog Brijega (sada: Lištica) i Mostara, posle trodnevne borbe, razbili 4. dalmatinsku udarnu brigadu 9. udarne divizije NOVJ i zauzeli Ljubuški, Čapljinu i Metković.

3. 2. 1945 Posle trodnevnih borbi ojačana 12. hercegovačka udarna brigada 29. udarne divizije NOVJ, uz podršku 1. tenkovske brigade NOVJ, oslobodila Čapljinu. Delovi ustaške 9. brigade i jedna četa iz nemačke 369. legionarske divizije, koji su branili mesto, povukli su se prema Mostaru, pretrpevši osetne gubitke. Brigada je imala 15 mrtvih i 25 ranjenih. Zaplenjeno: 2 minobacača, 3 mitraljeza, protivavionski mitraljez i 8 p. mitralieza

0. 3. 1945 U Mostaru održana oblasna konferencija USAOBiH-a kojoj su prisustvovali delegati iz cele Hercegovine.

29. 3. 1945 U Mostaru održana oblasna skupština Društva crvenog krsta za Hercegovinu na kojoj je izabran Oblasni odbor.

0. 4. 1945 Rasformirana nemačka 369. legionarska divizija, koja je pretrpela velike gubitke u borbama od Mostara do Ivan-sedla, protiv jedinica 8. udarnog korpusa i 29. udarne divizije JA. Njeni ostaci su ušli u sastav ustaško-domobranskih snaga.

8. 4. 1945 U Mostaru, u prisustvu 300 delegata, održana konferencija NOF-a na kojoj je izabran i Gradski odbor NOF-a za Mostar.

Dokumenti

Krilno zapovjedništvo Bileća od 22. juna 1941. dostavlja dopis anonimnog građanina Zapovjedništvu Jadranskog divizijskog područja u Mostaru o situaciji na području Avtovca i zverstvima ustaša nad nedužnim stanovništvom

Naredba Ustaškog stožera u Mostaru od 23. juna 1941. o propisima za kretanje Srba i Jevreja

Naređenje zapovjedništva Jadranskog divizijskog područja od 4. srpnja 1941. za formiranje 13, 14. i 15. pješačke pukovnije u Mostaru, Trebinju, Dubrovniku, Kninu i Sinju

Izveštaj Oružničke postaje Kruševljani od 31. jula 1941. velikom županu Mostar o bekstvu pravoslavaca u šume iz straha od ustaša koji su u selu Zijemlje poklali sve pravoslavce

Izveštaj Kotarske oblasti u Nevesinju od 22. avgusta 1941. velikom županu Mostar o hapšenju i otpremanju Srba u logore sa područja ovog kotara

Telegram predsjednika Prijekog suda Mostar od 19. septembra 1941. Ministarstvu pravosuđa i bogoštovlja da se molba za pomilovanje dva ustaška zločinca osuđena na smrt ne prihvati, zbog teških zločina u selu Poplata

Izvještaj zapovjedništva oružničkog krila u Mostaru od 2 oktobra 1941 god. o povlačenju posade sa oružničke postaje Rujište

Kotarska oblast Dvor na Uni dostavlja 6. novembra 1941. predstojništvu gradskog redarstva Mostar imena lica za povratak u Mostar i lica upućenih u logor Jasenovac

Izvještaj Velike župe Hum u Mostaru od 7 aprila 1942 god. o borbama četnika i Italijana protiv partizana na prostoriji Slivlje-Rilje-Bratač

Izveštaj Komande četničkih odreda za jugoistočnu Hercegovinu od 7. juna, 1942. Nacionalnom komitetu u Mostaru o akcijama protiv partizana krajem maja i početkom juna 1942. godine

Naređenje Vrhovnog komandanta NOP i DV Jugoslavije druga Tita od 19 avgusta 1942 god. Štabu Desete (hercegovačke) NOU brigade da ustupi položaje u tesnacu Šujice Prvoj proleterskoj brigadi i prebaci se u rejon Bagarića radi zatvaranja pravca Mostar - Duvno

Izvod iz mesečnog izveštaja komandanta oružanih snaga na Jugoistoku od 31. avgusta 1942. o operaciji protiv partizana na Šamarici, četništvu Draže Mihailovića u. Srbiji, zaštiti boksitnih rudnika kod Mostara i obostranim gubicima

Naređenje načelnika Vrhovnog štaba NOP i DV Jugoslavije od 18 septembra 1942 god. štabovima Desete (hercegovačke) i Pete (crnogorske) NOU brigade da se energičnije angažuju na komunikacijama Konjic - Mostar i ofanzivno dejstvuju ka Travniku

Izvještaj zapovjedništva Šeste pješačke divizije u Mostaru o rasporedu jedinica i borbama sa partizanima u Hercegovini u toku oktobra 1942 godine

Izvještaj Operativnog štaba Pete crnogoske NOU i Prve (Desete) hercegovačke NOU brigade od 1 oktobra 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o koncentraciji neprijateljskih snaga na prostoru Konjic - Mostar i o napadu na Bugojno

Izvještaj zapovjedništva Šeste pješačke divizije u Mostaru od 3 januara 1943 god. o borbama protiv jedinica NOV kod Posušja i Imotskog

Izvještaj Zapovjedništva Šeste pješačke divizije u Mostaru od 8. siječnja 1943. o borbama protiv jedinica NOV kod Posušja i Imotskog

Izvještaj zapovjedništva Šeste pješačke divizije u Mostaru od 25 januara 1943 god. o sporazumu sa delegatom četničke Vrhovne komande Dobrosavom Jevđevićem

Obavještenje zapovjedništva Šeste pješačke divizije u Mostaru od 30 januara 1943 god. o borbama žandarma i milicionera protiv jedinica NOV kod sela Rakitno

Izvještaj zapovjedništva Šeste oružničke pukovnije u Mostaru od 30 januara 1943 god. o stanju u Hercegovini u drugoj polovini januara

Naređenje vrhovnog komandanta NOV i POJ druga Tita od 15 februara 1948 god. Štabu Druge proleterske divizije za što hitnije prebacivanje komunikacije Mostar - selo Rama

Naređenje Štaba Prve proleterske divizije od 15 februara 1943 god. štabovima brigada za napad na željezničke stanice na pruzi Sarajevo-Mostar i zatvaranje pravca Bugojno- Gornji Vakuf

Naređenje Draže Mihailovića od 17. februara 1943. komandantu Zetskog četničkog odreda za prikupljanje jedinica i pokret u pravcu Mostara radi borbe protiv NOVJ u dolini Neretve

Proglas Italijanske komande u Mostaru od 19 februara 1943 god. o zabrani kretanja i strijeljanju talaca

Izvještaj Komande italijanskog Šestog armijskog korpusa od 21 februara 1943 god. o pripremama za napad na jedinice NOV sa pravca Mostara prema ušću Drežanke, Jablanici i Konjicu

Izvještaj ustaškog stožernika iz Mostara od 21 februara 1943 god. o paničnoj situaciji u Mostaru

Izveštaj Više komande oružanih snaga Slovenija - Dalmacija od 24. februara 1943. Vrhovnoj komandi o preduzetim merama da se nemačkim jedinicama onemogući ulazak u Mostar i o neophodnosti da se u borbama protiv jedinica NOVJ upotrebe četničke formacije

Obavještenje Štaba Treće NOU divizije od 27 februara 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije, potčinjenim i susjednim jedinicama o namjeri neprijatelja da prodre komunikacijom Sarajevo-Mostar i o četničkim snagama u dolini Neretve

Izvještaj Više komande oružanih snaga Slovenija-Dalmacija od 10 marta 1943 god. o pregovorima vođenim u Mostaru između generala Robottia i generala Lütersa o pitanju posjedanja rudokopne zone od strane njemačkih jedinica

Izvještaj zapovjedništva oružničkog krila Mostar od 22 marta 1943 god. o borbama protiv jedinica NOV oko Konjica i Ivan Sedla

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ druga Tita od 30 marta 1943 god. Štabovima Treće i Devete NOU divizije da Treća divizija savlada neprijateljska uporišta u Gatačkom i Popovom Polju, a Deveta divizija zatvori pravce koji iz rejona Mostara izvode k Nevesinjskom Polju

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ druga Tita od 30. ožujka 1943. štabovima Treće i Devete NOU divizije da Treća divizija savlada neprijateljska uporišta u Gatačkom i Popovom Polju, a Deveta divizija zatvori pravce koji iz rajona Mostara izvode o Nevesinjskom polju

Naređenje Više komande oružanih snaga Slovenija-Dalmacija od 1 aprila 1943 god. za preuzimanje inicijative u operacijama od jedinica NOV i izvođenje sortifikaciskih radova oko Mostara i na rijeci Trebišnici

Izvještaj italijanskog obavještajnog oficira iz Mostara od 4 aprila 1943 god. o napadu jedinica NOV na Ljubinje

Obavještenje Štaba Druge armije od 22 maja 1943 god. Štabu Šestog armijskog korpusa o prebacivanju divizije Marke iz zone Mostara na teritoriju Crne Gore

Naređenje italijanskog Generalštaba kraljevske vojske od 22 maja 1943 god. za povlačenje divizije Marche iz zone Mostara i upućivanje italijanskih jedinica iz Hercegovine u Crnu Goru u vezi s operacijom Schwarz

Naređenje načelnika Vrhovnog štaba NOV i POJ od 5 juna 1943 Štabu Drugog bosanskog NOU korpusa da uputi jednu lako pokretljivu taktičku grupu u rejon Ivan Sedla, preseče železničku prugu Sarajevo - Mostar i olakša nastupanje dela snaga Glavne operativne grupe Vrhovnog štaba u pravcu srednje Bosne

Naređenje Štaba Pete NOU divizije od 23 jula 1943 god. štabovima brigada za dejstva na komunikaciji Sarajevo - Mostar i Sarajevo - Travnik

Bojna relacija Zapovjednog skupa 2. gorskog zdruga od 27. septembra 1943. Zapovjedništvu Trećeg zbornog područja o borbama na pruzi Sarajevo–Mostar i u širem rejonu Rogatice u avgustu

Izvještaj Oružničkog krilnog zapovjedništva u Mostaru od 21 septembra 1943 god. o napadu jedinica NOV na Ostrožac

Izvod iz izvještaja Zapovjedništva Šeste oružničke pukovnije za drugu polovinu oktobra 1943 god. o situaciji na području oružničkih krila Mostar i Dubrovnik

Izvještaj Velike župe u Mostaru od 5 oktobra 1943 god. o zauzimanju Livna i Duvna od strane jedinica NOV i o discipline kod ustaško-domobranskih pešadnih jedinica

Petnaestodnevni izvještaj Zapovjedništva oružničkog krila Mostar od 6 oktobra 1943 god. o situaciji na području Hercegovine

Izvještaj Krilnog zapovjedništva u Mostaru od 13 oktobra 1943 god. o zauzimanju Posušja i G. Drežnice od strane jedinica NOV

Izvještaj Oružničkog krilnog zapovjedništva u Mostaru od 21 oktobra 1943 god. o borbama jedinica NOV protiv četnika oko Gacka i Nevesinja i o napadu na oružničku postaju u Bjelemiću

Izvještaj Oružničkog krilnog zapovjedništva u Mostaru od 23 oktobra 1943 god. o borbama jedinica NOV protiv Njemaca u Posušju

Pismo Štaba Osmog korpusa NOV Jugoslavije od 18 studenog 1943 god. Štabu Desete hercegovačke NOU. brigade o borbama u Dalmaciji i o značaju zajedničkih dejstava na pravcu Mostar - Metković

Izvještaj Štaba Desete NOU divizije od 4 decembra 1943 god. Štabu Petog korpusa NOVJ o dejstvu na željezničkoj pruzi Sarajevo - Mostar i o borbi sa četnicima na prostoriji Manjače

Izvještaj Štaba Mostarskog bataljona od 24 decembra 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i POJ o situaciji na području Mostara i Konjica

Izvještaj Krilnog oružničkog zapovjedništva Mostar od 5. siječnja 1944. o transportu zarobljenih partizana na Korčuli iz Metkovića za Mostar

Izvještaj Mostarskog bataljona od 18 januara 1944 Štabu Dvadeset devete NOU divizije o situaciji na području Mostara i o akcijama na željezničkoj pruzi Konjic - Bradina

Izvještaj upravitelja ispostave Kotarske oblasti u Vrgorcu od 14. ožujka 1944. Velikoj župi u Mostaru o neaktivnosti oružničke postaje u Vrgorcu

Pozdravi žena Virja i Mostara Josipu Brozu Titu, predsjedniku NKOJ-a s proslave 8. marta 1944. godine

Bojna relacija 2. gorskog zdruga od 25. aprila 1944. o rasporedu i obezbjedenju željezničke pruge Sarajevo-Mostar i o borbama protiv jedinica NOV i POJ u martu

Bojna relacija Zapovjedništva 2. gorskog zdruga od 24. jula 1944. Zapovjedništvu 3. zbornog područja o rasporedu jedinica na željezničkoj pruzi Sarajevo - Konjic - Mostar i o izviđačkoj djelatnosti u junu

Obaveštenje političkog poverenika za Mostar četničkog Pokrajinskog nacionalnog komiteta za Hercegovinu, Bosnu i Dalmaciju od 15. septembra 1944. komandantu nemačkih trupa u Nevesinju o povlačenju četnika sa prostorije Nevesinje — Gacko

Predlog komandanta Jugoistoka od 5. oktobra 1944. Vrhovnoj komandi za organizaciju odbrane na liniji Rijeka — Senj — greben planine Velebita — Knin — Livno — Mostar — Nevesinje — Gacko

Naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ od 15. oktobra 1944. Štabu 5. udarnog korpusa NOVJ za onesposobljavanje komunikacije Mostar - Sarajevo - Doboj - Slavonski Brod

Obaveštenje komandanta Jugoistoka od 23. oktobra 1944. Komandi 2. oklopne armije o firerovom zahtevu za držanje Mostara kao ključnog položaja za novoformiranu glavnu borbenu liniju 2. oklopne armije

Naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ od 24. oktobra 1944. Štabu 29. NOU divizije za dejstva prema Boki Kotorskoj i Mostara i za prijem materijala

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ od 25. oktobra 1944. Štabu 5. udarnog korpusa NOVJ za zauzimanje Zenice i rušenje komunikacija na pravcu Mostar - Sarajevo i u dolini reke Bosne

Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ od 28. oktobra 1944. Štabu 5. udarnog korpusa NOVJ da ruši komunikaciju Mostar - Sarajevo - Slavonski Brod

Naredba Komande vojne oblasti 29. NOU divizije od 2. novembra 1944. za formiranje komandi mjesta Mostar i Čapljina

Izvještaj Glavnostožernog ureda Ministarstva oružanih snaga NDH od 14. novembra 1944. o borbama na području Duvna, Mostara, Knina, Krapine, Ogulina, Rogatice i na liniji Sunja - Kostajnica

Izvještaj Operativnog odjela Ministarstva oružanih snaga NDH od 15. novembra 1944. o borbama kod Knina. Mostara, Duvna, Slavonskog Broda, Krapine, Karlovca, Ogulina, Bihaća i Kostajnice

Zapovijest Štaba 29. NOU divizije od 20. novembra 1944. štabovima potčinjenih jedinica za dejstva u kotlini Neretve i u zahvatu komunikacije Mostar - Široki Brijeg - Kočerin

Relacija Štaba 12. hercegovačke brigade od 3. decembra 1944. štabu 29. NOU divizije o borbama u novembru na prostoru Mostar - Čitluk - Široki Brijeg

Relacija Štaba 10. hercegovačke brigade od 4. decembra 1944. dostavljena Štabu 29. NOU divizije o borbama na prostoru Mostar - Široki Brijeg u novembru

Izvještaj Glavnostožernog ureda Ministarstva oružanih snaga NDH od 10. decembra 1944. o borbama u Sremu, Hod Uračaca, Oguima, Mostara, Banje Luke i Zenice

Izvještaj operativnog odjela Ministarstva oružanih snaga NDH od 13. decembra 1994. o napadima jedinica NOVJ u Sremu, Lici i sjevernoj Hrvatskoj i o borbama kod Mostara i Zenice

Zapovijest Štaba 29. NOU divizije od 29. decembra 1944. štabovima potčinjenih jedinica za dejstva na sektoru Nevesinje - Blagaj i Mostar i razbijanje i uništenje četnika na prostoru Dobro Polje - Kalinovik - Foča

Relacija Štaba 10. hercegovačke brigade od 4. januara 1945. Štabu 29. NOU divizije o dejstvima u decembru 1944. na prostoru Mostar - Čapljina - Nevesinje

Zapovijest Štaba 29. NOU divizije od 16. januara 1945. štabovima potčinjenih jedinica za izvođenje ofanzivnih dejstava ka Nevesinju i Mostaru i za napad na Konjic

Izveštaj Komande 1. lovačke eskadrile NOVJ od 31. januara 1945. o napadu na nemačka oklopna kola i kamione na putu Široki Brijeg - Mostar - Ljubuški

Izveštaj Komande 1. lovačke eskadrile NOVJ od 1. februara 1945. o izviđanju i napadu na nemačko-ustaške snage na prostoriji Široki Brijeg - Mostar - Ljubuški

Izveštaj Komande 2. lovačke eskadrile NOVJ od 3. februara 1945. o izviđanju komunikacija Ljubuški-Sarajevo i Ljubuški - Mostar - Široki Brijeg i o napadu na plovne objekte kod otoka Paga

Izveštaj Komande 1. lovačke eskadrile NOVJ od 7. februara 1945. o izviđanju vremena na pravcu Mostar - Široki Brijeg i o napadu na nemačko-ustaške snage u Mostaru

Izveštaj Komande 1. lovačke eskadrile NOVJ od 8. februara 1945. o izviđanju vremena na pravcu Mostar-Sarajevo i o napadu na nemačko-ustaške snage u Mostaru, Biću, Vihovićima i Miljkovićima

Izveštaj Komande 1. lovačke eskadrile NOVJ od 9. februara 1945. o izviđanju vremena na pravcu Mostar-Sarajevo-Zenica i o bombardovanju železničke stanice u Mostaru i luke u Rabu

Vanredni izveštaj Vrhovnog štaba NOV i POJ od 15. februara 1945. o oslobođenju Mostara, glavnog grada Hercegovine

Izvještaj štaba 14. hercegovačke (omladinske) brigade od 20. februara 1945. Štabu 29. NOU divizije o dejstvima na prostoru Nevesinje - Mostar - Konjic

Izvještaj Štaba 29. divizije od 28. februara 1945. Štabu 2. korpusa NOVJ o situaciji na prostoru Mostar - Konjic - Ivan-Sedlo

Izveštaj Komande aerodroma Mostar od 2. jula 1945. Štabu Vazduhoplovstva Jugoslovenske armije o dejstvima Mostarske eskadrile u toku maja 1945. godine

Fotografije

Istorijske fotografije se učitavaju...

Povezane odrednice

Genocid u NDH ★ Ustanak u Hercegovini 1941. ★ Imotski ★ 3. udarna divizija NOVJ ★ Travnik ★ 1. lovačka eskadrila NOVJ ★ Borbe u Hercegovini 1944. ★ Ustanak u Bosni i Hercegovini 1941. ★ Operacija Schwarz ★ Borbe u Hercegovini 1942. ★ 10. hercegovačka udarna brigada ★ Zenica ★ 1. proleterska divizija NOVJ ★ Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu ★ 2. proleterska divizija NOVJ ★ 1. proleterska udarna brigada ★ Čapljina ★ Borbe u Hrvatskoj 1943. ★ 26. dalmatinska divizija NOVJ ★ Saradnja četnika sa okupatorom ★ Posušje ★ 6. italijanski armijski korpus ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Diverzije u oslobodilačkom ratu ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Borbe u Hrvatskoj 1944. ★ Borbe u Dalmaciji 1944. ★ Gacko ★ Hrvatsko domobranstvo ★ Bitka na Neretvi ★ Konjic ★ Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ Narodno oslobodilački odbori ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ Borbe u Hercegovini 1945. ★ 1. tenkovska brigada NOVJ ★ Vrhovni štab NOVJ ★ Ilegala u ratu ★ 2. proleterska udarna brigada ★ Knin ★ 9. dalmatinska divizija NOVJ ★ Metković ★ Operacija Weiss ★ Dubrovnik ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1944. ★ Glavna operativna grupa NOVJ ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1945. ★ Nevesinje ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ 29. hercegovačka divizija NOVJ ★ 369. legionarska divizija (vražja) ★ Josip Broz Tito ★ Prozor ★ 6. pješačka divizija (NDH) ★ SKOJ ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Mostarska operacija ★ Ustaški zločini 1941. ★ Italijanski zločini u Jugoslaviji ★ Borbe u Hercegovini 1943. ★ Duvno ★ 32. pešadijska divizija Marche ★ Sarajevo ★ Borbe u Dalmaciji 1943. ★ Žene u ratu ★ Omladina u ratu ★ 2. udarni korpus NOVJ ★ Ustanak u NDH ★ Slavonski Brod ★ 8. dalmatinski korpus NOVJ ★ Široki Brijeg ★ Partizanska avijacija ★ 5. udarni korpus NOVJ (2. bosanski) ★