Šavnik u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 44 hronoloških zapisa, 40 dokumenata i 1 fotografija.

Događaji

0. 7. 1941 U oslobođenom Šavniku formirana Komanda mesta i narodni sud sa zadatkom da sudi svima onima koji bi pokušali da se suprotstave NOP-u.

22. 7. 1941 Oko 600 ustanika iz Drobnjaka i Uskoka izvršilo snažan napad i zauzelo Šavnik u kome su se nalazila 52 italijanska vojnika i 11 bivših jugoslovenskih žandarma i finansa. U borbi je poginulo 7 italijanskih vojnika i 2 žandarma, a 8 ih je ranjeno. Zaplenjeno: 66 pušaka, 2 mitraljeza, 2 p. mitraljeza, nekoliko vagona brašna i drugih namirnica.

5. 8. 1941 Iz zasede na Krnovu polju u rejonu Meki dolovi (kod Šavnika) četa Jezerskog bataljona i manji delovi Drobnjačkog i Uskočkog bataljona napali italijansku kolonu divizije -Kačatori dele Alpi- (oko 100 kamiona i 15 tenkova), koja je od Nikšića nadirala prema Šavniku. Borba se produžila i sledećeg dana. Pretrpevši osetne gubitke, neprijatelj je spalio sela Kruševice i Mokro. Poginulo 6 boraca a 3 civila ranjena.

6. 8. 1941 Na Gracu (kod Nikšića) ustanici uspeli da čitav dan zadrže italijanske snage koje su nadirale od Nikšića u pravcu Šavnika.

6. 8. 1941 Delovi italijanske divizije -Kačatori dele Alpi- zauzeli Šavnik. Jak otpor su pružili ustanički bataljoni Drobnjački, Uskočki i -Bajo Pivljanin-.

0. 10. 1941 U s. Novakovićima (kod Žabljaka) završila rad II sreska partijska konferencija, kojoj su prisustvovali predstavnici PK KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak i OK KPJ za Nikšić. Analiziran je dotadašnji rad; postavljeni su novi zadaci; izabran je nov SK KPJ za Šavnik.

0. 10. 1941 U Šavniku formirana partizanska bolnica, čiji je kapacitet bio oko 15 kreveta.

16. 10. 1941 Plašeći se opkoljavanja i uništenja jedinice okupatorskih garnizona u Žabljaku i Šavniku su se povukle u Nikšić. Sutradan delovi Durmitorskog NOP odreda ušli u Žabljak i Šavnik i obrazovali komande mesta.

0. 11. 1941 MK KPJ za Šavnik imenovao SNO za srez šavnički sa sedištem u Žabljaku.

1. 11. 1941 U Žabljaku, uz prisustvo delegata PK KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak, Baja Sekulića, otpočelo trodnevno partijsko savetovanje. Odlučeno je: na teritoriji sreza izvršiti izbore seoskih, opštinskih i sreskih NO odbora; pristupiti likvidiranju narodnih neprijatelja; uspostaviti partizanske straže u Žabljaku, Šavniku i Breznama; formirati partizanske bataljone i durmitorsku brigadu -Vojvoda Momčilo- i izvršiti pripreme za pretstojeći napad na Pljevlja.

1. 12. 1941 Kod Krnova polja partizani Durmitorskog NOP odreda porušili kolski put Nikšić-Šavnik.

9. 12. 1941 GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku naredio Štabu Nikšićkog NOP odreda da rušenjem puteva onemogući kretanje neprijateljskih kamiona u pravcu Šavnika i Nikšića; da drži zasede i straže od Nikšića ka Grahovu i ka Podgorici (sada: Titograd); da hitno prebaci sanitetsko ljudstvo i materija], kao i hranu, u bolnicu na Žabljaku.

14. 12. 1941 Održano partijsko savetovanje za područje MK KPJ Šavnik: razmatrana politička situacija posle neuspelog napada na Pljevlja.

13. 1. 1942 MK KPJ za Šavnik uputio narodu proglas s pozivom na još odlučniju borbu protiv svih neprijatelja NOP-a i na čvršću saradnju pozadine i fronta.

15. 2. 1942 U selu Komarnici (blizu Šavnika), uz prisustvo 35 delegata iz svih opština, održana je sreska konferencija na kojoj je izabran novi sreski NO odbor. Istovremeno je, pri Sreskom NO odboru, izabrana i Komisija za nabavku žita i drugih namirnica.

5. 3. 1942 U s. Boanu (kod Šavnika), odlukom Štaba Durmitorskog NOP odreda, formirana Komanda mesta, čiji je zadatak bio da kontroliše kretanje sumnjivih lica na svojoj teritoriji, da se bori protiv pete kolcne i protiv špekulacije i da se brine o snabdevanju vojske.

10. 5. 1942 Zbog nadiranja italijanskih jedinica CK KPJ i VŠ NOP i DV Jugoslavije napustili Foču i uputili se prema s. Plužinama (kod Šavnika).

27. 5. 1942 Jake italijanske i četničke snage, prodirući od Nikšića, zauzele Šavnik, a četničke snage iz Kolašina ušle u Žabljak. Ta mesta su branile jedinice Durmitorskog, Komskog, Nikšićkog NOP odreda i delovi 1. proleterske NOU brigade.

7. 6. 1942 Na položajima Stara gora, V. Buručkovac, Lojanik jedinice iz sastava Durmitorskih trupa (1. bataljon 1. proleterske, 2. bataljon 2. proleterske NOU brigade, 1 komski, 3. nikšićki i 3. durmitorski udarni bataljon) posle jednodnevne borbe odbile napad oko 500 četnika koji su prethodne noći od Šavnika, dolinom r. Komarnice, prodrli u rejon pl. Studene u Pivi. U toj borbi je poginulo 15 četnika, dok su partizanske jedinice imale 3 mrtva i 6 ranjenih boraca.

12. 6. 1942 U s. Smriječnu (kod Šavnika), po odluci vrhovnog komandanta NOP i DV Jugoslavije Josipa Broza Tita, formirana 5. proleterska (crnogorska) NOU brigada, sastava: četiri bataljona od boraca iz Nikšićkog i Zetskog NOP odreda i delova jedinica s teritorije danilovgradskog i podgoričkog sreza.

18. 4. 1943 Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 3. udarne divizije NOVJ da, ofanzivno dejstvujući središnjim delom Crne Gore, izbije na prostoriju Šavnik-Boan i na oslobođenoj teritoriji vrši mobilizaciju i organizuje narodnu vlast.

18. 4. 1943 Partizani sreza šavničkog posle kraće borbe protiv četnika zauzeli Šavnik, Žabljak i Boan.

21. 4. 1943 U s. Bezujama i s. Bajovom Polju (kod Šavnika) delovi 3. udarne i 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbili napad jednog bataljona italijanske divizije -Ferara- i četnika sa pravca Javorka i naneli im gubitke od 4 mrtva i 19 ranjenih.

23. 4. 1943 Mesni partizani, pomognuti stanovništvom, odbacili četnike ka Nikšiću i zauzeli s. Mokro, s. Kruševice i s. Miloševiče (kod Šavnika).

9. 5. 1943 Štab 3. udarne divizije NOVJ uputio 1. dalmatinsku udarnu brigadu (iz svoje rezerve) na položaje s. Dragovoljići - s. Oblatno - s. Zagrad radi zatvaranja pravaca Nikšić-Župa i Nikšić-Šavnik.

14. 5. 1943 GŠ NOV i PO za Crnu Goru i Boku izdao naredbu da se obrazuje Komanda durmitorskog područja (s komandama mesta u Žabljaku, Šavniku, s. Boanu, s. Njegovuđi, Pivskoj Župi i Pivskoj planini, kao i odsek za vojne vlasti pri GŠ NOV i PO za Crnu Goru i Boku.

19. 5. 1943 Iz Mojkovca 7. krajiška udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočela pokret preko Sinjajevine i Šavnika ka s. Ravnom da pojača odbranu grupe bataljona 10. hercegovačke brigade 3. udarne divizije NOVJ na pravcu Gatačko polje - Pivska župa i sprečava prodor nemačke 118. lovačke i 7. SS divizije -Princ Eugen-.

20. 5. 1943 VŠ NOV i POJ doneo odluku da se težište operacija iz doline r. Pive, Tare i Lima prenese na severozapad i da se 1. proleterska udarna divizija NOVJ prebaci prema Foči, na front Drinske operativne grupe; da 7. divizija NOVJ na levoj obali r. Čehotine onemogući prodor neprijatelja od s. Boljanića ka s. Gradcu; da 3. udarna divizija NOVJ zatvori pravce Gacko - Pivska župa i Nikšić-Šavnik; da 2. proleterska udarna divizija NOVJ brani srednji tok r. Tare i zatvori pravac Pljevlja - Lever-Tara. Ovim pregrupisavanjem snaga i orijentisanjem 5. udarne divizije NOVJ iz centralne Bosne ka Foči izražena je osnovna ideja VŠ o proboju u istočnu Bosnu.

22. 5. 1943 Na grebenu Žirovnice (kod Nikšića) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ razbila četničke snage. Neposredno potom 14. puk nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i motorizovana pukovska grupa italijanske divizije -Ferara- otpočeli su jak napad pravcima Nikšić-Šavnik i Nikšić - Pivska župa. Brigada se pod borbom povukla na liiju Gradac - s. V. i M. Orah - s. Jasenovo Polje, gde je s 1. dalmatinskom udarnom brigadom iste divizije zadržala dalji prodor neprijatelja.

27. 5. 1943 Iz rejona Bukovik - s. Gvozd (kod Nikšića) Štab 3. udarne divizije NOVJ uputio 1. dalmatinsku NOU brigadu da posedne desnu obalu r. Komarnice, zatvori sve prelaze između s. Duži i Pivskog manastira i prihvati 5. crnogorsku NOU brigadu koja je zatvarala pravac Nikšić-Šavnik.

28. 5. 1943 Na Krnovskoj glavici, Ostrvici i Komanđirovom brdu (na pravcu Nikšić-Šavnik) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ vodila žestoke ođbrambene borbe protiv 14. puka nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i delova italijanske divizije -Ferara-, a potom se, 30. maja, prebacila na desnu obalu r. Komarnice, gde se povezala sa 1. dalmatinskom udarnom brigadom i 3. proleterskom (sandžačkom) udarnom brigadom 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

29. 5. 1943 Nemačka 7. SS divizija -Princ Eugen-, posle višednevnih teških borbi protiv 5. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, zauzela Šavnik.

29. 5. 1943 Na pravcu Šavnik-Žabljak italijanska avijacija u više navrata bombardovala i mitraljirala položaje jedinica 3. udarne divizije NOVJ.

31. 5. 1943 Na r. Komarnici (kod Šavnika) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ izvršila više uspešnih noćnih napada i nanela osetne gubitke 13. puku nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-.

1. 6. 1943 U rejonu s. Brljevo - Štirna - s. Budnja (Župa pivska) tri brigade 2. proleterske udarne i 3. udarne divizije NOVJ (4. proleterska, 7. krajiška i 10. hercegovačka NOU brigada) noćnim napadom razbile delove nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, prešle r. Vrbnicu i izbile u s. Miloševiće (kod Šavnika). U borbi je poginuo borac bombaš Vojin Poleksić, narodni heroj.

2. 6. 1943 Otpočelo prebacivanje nemačke 118. lovačke divizije s donjeg toka r. Tare na r. Sutjesku i glavnine nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- (koju je na položaju Šavnik-s. Bare smenila italijanska divizija -Ferara-) preko Gacka u susret 118. lovačkoj diviziji, u cilju stezanja obruča i uništenja Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ.

23. 9. 1943 Posle kraće borbe protiv četnika Durmitorske brigade 1. bataljon Durmitorskog NOP odreda zauzeo Šavnik.

10. 10. 1943 U s. Virku (kod Žabljaka), u prisustvu oko 80 delegata seoskih NO odbora, održana sreska konferencija na kojoj je izabran Sreski narodnooslobodilački odbor za Šavnik (sa sedištem u Žabljaku).

20. 8. 1944 Na položajima Krstac - Kapetanovo jezero (blizu Šavnika) 3. bataljon 7. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ vodio jaku borbu protiv nemačkih vojnika i četnika. Neprijatelj je imao oko 15 mrtvih, a bataljon - 1 mrtvog i 4 ranjena borca.

21. 8. 1944 Nadirući sa pravca Kolašina, jače nemačke snage zauzele Šavnik.

21. 8. 1944 Na Pivskoj planini 6. proleterska divizija NOVJ -Nikola Tesla- vodila uporne borbe protiv delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- koja je preko Pive nadirala ka Šavniku. Pošto je 22. avgusta sa improvizovanog aerodroma u s. Breznama, svoje ranjene i iznemogle borce, kao i borce 12. udarnog korpusa NOVJ evakuisala u bolnice NOVJ u Italiji, 6. divizija je nastavila pokret za Sandžak.

22. 8. 1944 VŠ NOV i POJ naredio Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ da, u saglasnosti sa Štabom 12. udarnog korpusa NOVJ, organizuje odbranu aerodroma u s. Breznama (kod Šavnika), odakle će se u toku toga i sledećeg dana avionima evakuisati ranjenici u bolnice NOVJ u Italiji.

22. 8. 1944 Sa improvizovanog aerodroma u s. Breznama (kod Šavnika) 36 savezničkih transportnih aviona, uz zaštitu 50 lovaca, u nekoliko navrata evakuisali u bolnice NOVJ u Italiji 1059 ranjenika 2. i 12. udarnog korpusa i 6. proleterske divizije NOVJ -Nikola Tesla-, 16 savezničkih avijatičara i 3 člana engleske vojne misije.

31. 8. 1944 Jedinice 2. udarnog korpusa NOVJ oslobodile Šavnik, u kome se nalazila manja grupa četnika.

Dokumenti

Pregled gubitaka pešadijske divizije „Kačatori dele Alpi 5. avgusta 1941. u akciji protiv crnogorskih ustanika u zoni Šavnika

Pismo okružnog komiteta KPJ za Nikšić od 19. decembra 1941. rejonskom komitetu u Pivi i Mjesnom komitetu Šavnik o oživljavanju rada partijske organizacije na tom terenu

Pismo Okružnog komiteta KPJ za Nikšić od 31. januara 1942. Mjesnom komitetu KPJ Šavnik o političkoj situaciji na terenu i upućivanju delegata na Ostrošku skupštinu

Pismo Okružnog komiteta KPJ za Nikšić od 27. februara 1942. Mjesnom komitetu Šavnik o opasnosti od četničkog uticaja u Vasojevićima i drugim krajevima Crne Gore

Izvještaj Mjesnog komiteta KPJ za Šavnik od 4. marta 1942. Okružnom komitetu za Nikšić o vojno-političkoj situaciji na području komiteta

Pismo Okružnog komiteta KPJ za Nikšić od 12. marta 1942. Mjesnom komitetu Šavnik u vezi sa vojno-političkom situacijom na području okruga

Naređenje Glavnog štaba NOP odreda za Crnu Goru i Boku od 6. aprila 1942. Štabu Nikšićkog NOP odreda da uputi jedan bataljon pravcem Krnovo - Šavnik da spriječe prodor Italijana i četnika

Naređenje Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 17 maja 1942 god. štabu Zetskog NOP i DO za zaustavljanje prodora Italijana i četnika prema Šavniku i Rovcima

Izvještaj Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 17 maja 1942 god. Moši Pijadu o cilju italijansko-četničkog nadiranja prema Barama Bojovića i Šavniku i rasporedu udarnog bataljona na tom sektoru

Pismo Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru n Boku od 17 maja 1942 god. Savi Kovačeviću o situaciji na sektoru Nikšnć - Šavnik

Izvještaj Komande područja Durmitorskog NOP odreda od 17 maja 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o ugrožavanju puta Šavnik - Nikšić i o situaciji oko Kolašina

Naređenje Glavnog štaba NOP odreda za Crnu Goru i Boku od 17. maja 1942. Štabu 1. bataljona Nikšićkog NOP odreda da zadrži položaj Brezova glava i da zatvori pravac ka Šavniku

Izvještaj Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 19 maja 1942 god. Milovanu Đilasu o italijansko-četničkoj ofanzivi u pravcu Šavnika i Rovaca i preduzetim mjerama za odbranu

Naređenje Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 27 maja 1942 god. štabu Durmitorskog NOP i DO za izvršenje prepada na italijansko-četnički logor na Mokrom i rušenje puta koji vodi za Šavnik

Izvještaj štaba Durmitorskog NOP i DO od 27 maja 1942 god. Glavnom štabu NOP i DO za Crnu Goru i Boku o borbama protiv Italijana i četnika na sektoru Šavnika

Naređenje Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 28 maja 1942 god. štabu Durmitorskog NOP i DO za odlučnu odbranu pravca Šavnik - Pivska Planina

Izvještaj Štaba durmitorskih trupa od 28 maja 1942 god. Glavnom štabu NOP i DO za Crnu Goru i Boku o borbama protiv četnika i Italijana na sektoru Šavnik - Žabljak

Izvještaj Štaba durmitorskih trupa od 28 maja 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o borbama oko Žabljaka i Šavnika

Naređenje Glavnog štaba NOP i DO za Crnu Goru i Boku od 29 maja 1942 god. štabu Nikšićkog NOP i DO za aktivno dejstvo na komunikaciju Nikšić - Šavnik i zatvaranje pravca Lipova Ravan - Javorak - Piva

Izvještaj štaba Durmitorskog NOP i DO od 29 maja 1942 god. Glavnom štabu NOP i DO za Crnu Goru i Boku o stanju odreda i koncentraciji Italijana i četnika kod Šavnika

Pismo kapetana Pavla Đurišića od 15. jula 1942. majoru Zahariju Ostojiću o situaciji u vezi Žabljaka i Šavnika i pripremama za napad na partizanske snage u rejonu Zelengore

Izveštaj zamenika načelnika Vrhovnog štaba NOV i POJ od aprila 1943 Vrhovnom štabu o razbijanju četnika na prostoru Žabljak - Šavnik

Izvještaj štaba Druge proleterske divizije od 21 aprila 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o upućivanju Četvrte proleterske brigade prema Šavniku

Depeša komandanta 2. proleterske divizije NOVJ od 24. aprila 1943. Vrhovnom štabu NOV i POJ o osloboćenju Šavnika, Žabljaka i Boana

Izvještaj Štaba Pete crnogorske NOU brigade od maja 1943 god. zamjeniku načelnika Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije o borbama protiv neprijatelja oko Šavnika i rasporedu brigade

Izveštaj pomoćnika delegata Štaba Draže Mihailovića za Crnu Goru od 2. maja 1943. Draži Mihailoviću o borbama četnika protiv jedinica NOVJ kod Šavnika, Javorja i Šahovića —

Izvještaj Štaba Druge proleterske divizije od 7 maja 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o situaciji na području Žabljaka i Šavnika

Izvještaj narodnog heroja Save Kovačevića od 28 maja 1943 god. Vrhovnom štabu NOV Jugoslavije o boju na Krnovu i situaciji oko Šavnika

Dnevni izvještaj Komande Šestog armijskog korpusa za 30 maj 1943 god. Komandi Druge armije o bojevima njemačkih i italijanskih jedinica na sektoru Pljevalja, Šavnika i Nikšića

Dnevni izvještaj Komande Šestog armijskog korpusa za 31 maj 1943 god. Komandi Druge armije o rasporedu i bojevima njemačkih i italijanskih jedinica na sektoru Pljevalja, Šavnika, Nikšića i Kolašina

Zapovest 1. brdske divizije od 31. maja 1943. potčinjenim jedinicama za proboj kroz planinu Sinjajevinu i stvaranje mostobrana kod Šavnika

Zapovest Borbene grupe Ludviger od 1. juna 1943. potčinjenim jedinicama za sužavanje obruča u rejonu Bitine — Žabljak — Šavnik

Izvještaj Treće udarne divizije od 2 juna 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o napuštanju Šavnika i bojevima na Javorku

Dnevni izvještaj Komande Šestog armijskog korpusa za 2 juni 1943 god. o bojevima protiv snaga NOVJ na sektoru Šavnika

Dnevni izvještaj Komande Šestog armijskog korpusa za 4 juni 1943 god. Komandi Druge armije o pripremi protivnapada u pravcu Mratinja i premještanju Prve divizije u Šavnik

Izvještaj Štaba italijanske brigade Aosta od 13 oktobra 1943 god. Štabu Treće udarne divizije NOV Jugoslavije o izvršenju zadataka na rušenju komunikacnje Nikšić - Šavnik

Naređenje štaba Treće udarne divizije NOVJ od 24 oktobra 1943 god. potčinjenim jedinicama za posjedanje novih položaja u cilju sprečavanja neprijateljskog prodora prema Šavniku i Pljevljima

Naređenje Štaba Primorske operativne grupe od 14 avgusta 1944 god. za nov raspored radi zatvaranja pravca Nikšić - Šavnik i Nikšić - Viluse - Grahovo - Trebinje

Naređenje Štaba Pete crnogorske proleterske brigade od 18 avgusta 1944 god. za zatvaranje pravca od Lipova i Štitarice preko Sinjajevine u pravcu Šavnika

Naređenje Štaba Sedme crnogorske NOU brigade od 20 avgusta 1944 god. za posijedanje položaja na sektoru Krnovo - Šavnik

Fotografije

Povezane odrednice